Surrender - સમર્પણભાવ

---

We celebrate Param Pujya Bhaishree's divinity through the wonder of his virtues. Each month a different writer has captured the inspirations drawn from Bhaishree's life that shed light on these beautiful virtues and help us recognise his inner being.

This month we explore Param Pujya Bhaishree's virtues of Surrender.

---

Surrender

Param Pujya Bapuji would say that we are all observing the eternal Jain religion as preached by Lord Mahavir. It was expounded by Param Krupaludev and by the grace of the living True Guru, we are striving to understand it.

So let us contemplate upon what Lord Mahavir, Param Krupaludev and Param Pujya Bapuji have said for surrender.

Lord Mahavir

While explaining humility, Lord Mahavir had said in the first chapter ‘Vinayshrut’ of his final sermon ‘Uttaradhyayan Sutra’ that humility equates to surrender. For the seeker of spirituality, the doorway to walk the path is surrender. Lord Mahavir has pointed out to the seeker :

‘O Seeker! If you desire to strive for the Soul, if you wish to realise the Soul and seek liberation, then at first you must surrender yourself at the feet of the enlightened Guru with faith and with humility you must practice His instructions with mind, body and speech.’

Param Krupaludev : Shrimad Rajchandra

Param Krupaludev has said, “With humility one shall attain the essence”. Humility implies surrender, the essence refers to one’s soul, attaining it means realisation. Thus by surrender unto the enlightened Guru one can go all the way to experiencing one’s Soul.

Param Pujya Bapuji (Shree Ladakchand Manekchand Vora)

Param Pujya Bapuji would say that surrender is to affirm one’s resolve to have faith towards the true Lord, true Guru and the true Religion. The true Lord and the true religion are encompassed within the true Guru. To Surrender to the Guru can itself be considered as self-realisation from a relative point of view.

Let us now look at what true Surrender entails :

સ:- To the true Lord, true Guru and true Religion

મ:- With the mind

ર:- With the body in which the heart beats

પ:- With our wealth

ણ:- We must bow and surrender

ભાવ:- Even the Soul that constantly experiences internal and external feelings must be surrendered unto the enlightened Guru

Thus to offer ones body, mind, wealth as well as one’s externally oriented soul to the enlightened 

Guru is what is Surrender.

Having discussed the above points, lets us now look at how this very virtue is abundantly manifest within Param Pujya Bhaishree :

Param Pujya Bhaishree has surrendered himself to Param Pujya Bapuji. Bhaishree recounts that he was attracted to Bapuji like a magnet. Such was this pull towards Bapuji, that Bhaishree wished to constantly live by his feet. Thus he resolved to spend increasing amounts of time with Bapuji. He made arrangements such that he could participate in more and more pilgrimages with Bapuji. Let us now behold the epic of surrender that is evident in each and every task in Bhaishree’e life.

1. Surrender Of The Mind:

Bhaishree has been steadily bringing to fruition all of Bapuji’s aspirations. Bapuji was deeply concerned about women’s education. Bhaishree has established Pujya L. M. Vora Girls High School and Arts College. Nearly one thousand girls are studying in these institutions today.

Bapuji would say, “Service to man is service to the Lord”. Having grasped this teaching of Bapuji, Bhaishree has vastly grown the range and coverage of humanitarian activities. Eye hospital, Centre for the differently abled, Fountain of Love, distribution of food grains, Buttermilk Centres, Community Health Centre etc., are among the numerous projects that are being carried out under his auspices.

Such is the highest form of Surrender of the mind. Bhaishree’s mind is preoccupied with Bapuji’s noble aspirations. He conducts himself in accordance with Bapuji’s instructions. His thoughts are dedicated to Bapuji’s wishes.

2. Surrender The Body:

Bapuji instructed Bhaishree to lead his life in service of spiritual upliftment of the self & others. From the very day Bapuji declared Bhaishree as his spiritual successor, Bhaishree set aside all other tasks and has been living his life in accordance with the aforementioned precept of service towards the spiritual upliftment of the self and others. Through numerous discourses, Meditation retreats, Silent-solitude retreats and such other programs, he began showering wisdom. Bhaishree has been presenting to us numerous different spiritual topics, with an emphasis on detachment and equanimity, through the scriptures of enlightened souls in his discourses. Just recently the 100th Silent-solitude retreat was concluded. Every moment of his life passes only for the spiritual upliftment of seekers. No matter what physical ailment he may be undergoing, he never fails to shower his wisdom during discourses and meditation retreats.

3. Surrender of Wealth:

Bhaishree took an early retirement from his family business. He dedicated his entire life to Bapuji.

4. Surrender Of The Externally- Oriented Soul:

Bhaishree recounts that he has never observed religion from a strict ritualistic perspective. He has merely continued to follow the instructions of Bapuji ever since he met him. Remaining focussed inwards in meditation and remaining equanimous in life, he continued to purify his soul and thereby experience the true self. He states that it was solely Bapuji who moulded his spirituality. When someone asked him how he remains connected to Bapuji in his absence now, Bhaishree replied, “it is through inward focus that I remain connected to Bapuji”. This is the zenith of surrender, the peak of spirituality. In this state one’s soul has attained the same elevated purity as one’s Guru.

Param Krupaludev says that the union of the individual soul with the universal soul is the final attainment of the highest form of devotion.

Thus as we analyse the various aspects of Bhaishree’s life we come across his surrender unto his Guru through each and every one of his expressions and actions.

That we may also attain such a level of surrender and abidance to the Guru’s instructions and that our spiritual abilities may increase by heartfelt contemplation - this should be the true gift that we present at the feet of our Guru during this birthday celebration.

To conclude, dedication to Bhaishree for us entails the following :

અ: Single-minded abidance in his instructions
ર: To enshrine his countenance in our hearts
પ: To purify our expressions
ન: Always singing the praises of his numerous virtues

ભાવ: To restrain our negative thoughts and tendencies through the path he has shown us and by the spiritual tools he has given us.

We are truly fortunate that even in this dark age we have found an enlightened Guru. This lineage that began with Lord Mahavir has remained alive by the grace of Param Krupaludev, Bhavya Shri Saubhagbhai and the enlightened sages of Sayla.

Finally lets us understand just this much :

• The first step of the spiritual path is Surrender
• The window to experience eternal bliss is Surrender
• The first duty for attaining liberation whilst still embodied is Surrender
• The grand doorway to enter within oneself and save oneself from the trifold flames is
  Surrender
• The origin of transformation in one’s life is Surrender
• The eternal path that leads to the end of transmigration is Surrender.

With such Surrender in our hearts, let us pray to Bhaishree as follows :

“Day & night I remain drenched in devotion towards Bhaishree, May thy countenance remain in my heart when my time comes, May thy countenance live in my eyes when my time comes.

સમર્પણભાવ  

પ. પૂ  બાપુજી કેહતા કે આપણે સૌ મહાવીર ના પ્રબોધેલા સનાતન જૈન ધર્મ ને પાળીયે છીએ. જેની પ્રારૂપણા કૃપાળુદેવ એ કરી છે અને પ્રત્યક્ષ સદ્ ગુરૂ થકી આપણે એની સમઝણ લઇ રહ્યા છીએ.

તો ચાલો વિચારણા કરીયે કે ભગવાન મહાવીરે, પરમ કૃપાળુદેવે અને સદ્ ગુરુ દેવ પ. પૂ બાપુજીએ સમર્પણ ભાવ માટે શું કહ્યું છે.

ભગવાન મહાવીર

ભગવાન મહાવીરની અંતિમ દેશના ' ઉત્તરાધ્યાન સૂત્ર' ના  પહેલા અધ્યયન 'વિનયશ્રુત' માં ભગવાને વિનય ની વ્યાખા કરતા કહ્યું છે કે વિનય એટલે અર્પણતા. અધ્યાત્મ માર્ગના પંથી માટે આરાધના નું પ્રવેશ દ્વાર એટલે સમર્પણતા  . ભગવાન મહાવીર સાધક ને અંગુલી નિર્દેશ કરે છે: ' હૈ સાધક ! જો તારે આત્મ સાધના કરવી હોય તો , આત્માર્થી બની ને મોક્ષાર્થી બનવું હોય તો, પ્રથમ શ્રદ્ધા પૂર્વક સદ્ ગુરુ ના ચારણ માં સમર્પિત બની વિનયપૂર્વક તેઓશ્રીની આજ્ઞા નું પાલન મન - વાણી - કાયા થી કર.

પરમ કૃપાળુદેવ: શ્રીમદ રાજચંદ્ર

પરમ કૃપાળુદેવે કહ્યું છે કે "વિનય વડે તત્વની સિદ્ધિ" વિનય એટલે આપણે આ સમર્પણતા ના ભાવ વડે 'તત્વ ' એટલે કે સ્વના આત્મા ની, ' સિદ્ધિ ' એટલે પાપ્તિ કરી શકીયે છે. આમ આત્મજ્ઞાની સદ્ ગુરુ પ્રત્યે અર્પણતા ના ભાવો થી આત્મા ની અનુભૂતિ સુધી જીવ પહોંચી શકે છે.

પ. પૂ બાપુજી (શ્રી લાડકચંદ માણેકચંદ વોરા)

પ. પૂ બાપુજી કેહતા કે સત્ દેવ, સદ્ ગુરુ અને સત્ ધર્મ ની શ્રદ્ધા રાખવાનો સંકલ્પ જાહેર કરવો તે અર્પણતા છે. સત્ દેવ તત્વ અને સત્ ધર્મ તત્વ તે સદ્ ગુરુ માં સમાય જાય છે. તેમને સમર્પિત થવું તે ' કે ' વર્ગ નું સમ્યક્ દર્શન છે વ્યવહારે સમકિત છે.

હવે આપણે વિચારીયે કે સમર્પણ ભાવ કોને કહેવાય:

સ: સત્ દેવ, સદ્ ગુરુ અને સત્ ધર્મ માં

મ: મન દ્વારા

ર: દય જેમાં ધબકે છે તે તન દ્વારા

પ: પૈસો એટલે ધન દ્વારા

ણ: નમન કરી સમર્પિત થવું

ભાવ: આપણો વિભાવિક આત્મા સતત ભાવ અભાવ કર્યા છે તેને પણ સદ્ ગુરુ ને અર્પણ કરી દેવો.

આમ તન મન ધન અને આપણા વિભાવિક આત્મા ને સદ્ ગુરુ ને સમર્પિત કરવો તે સમર્પણ ભાવ છે.

આટલી વિચારણા કર્યા પછી આપણને આ ગુણ પ. પૂ ભઈશ્રી માં કેટલા વિપુલ પ્રમાણમાં દેખાય છે તેની વાત કરીયે:

પ. પૂ ભાઈશ્રી, પ. પૂ બાપુજીને સમર્પિત થયા છે. તેઓ કહે છે છે કે પ. પૂ બાપુજી પ્રત્યે એક લોહચુંબકની જેમ તેઓ આકર્ષિત થતા ગયા. જાણે બાપુજી ના શરણમાં જ રેહવું એવું તેમના પ્રત્યે ખેંચાણ થયા કરતું. માટે તેમની સાથે વધુ સમય ગાળવાનો નિર્ણય તેમણે  લઇ લીધો. તેમની સાથે વધુ માં વધુ જાત્રાઓ કરી શકે તેવું આયોજન તેમણે શરુ કરી દીધું. હવે, આપણે પ. પૂ ભાઈશ્રી ના જીવનનાં પ્રત્યેક કાર્યમાં આ સમર્પણભાવ ની ઉત્કૃષ્ટતા નિહાળીએ.

1) મનની સમર્પણતા:

પ. પૂ  બાપુજીના સઘળા મનોરથો પ. પૂ ભાઈશ્રી પુરા કરી રહ્યા છે.  પ. પૂ ભાઈશ્રી સ્ત્રી શિક્ષણ માટે હમેશા ઉત્સુક હતાં. પ. પૂ ભાઈશ્રી એ Pujya L.M Vora Girls High school તથા arts college ની સ્થાપના કરી. જેમાં આજે લગભગ 1000 કન્યાઓ કેળવણી લઇ રહી છે.

પ. પૂ બાપુજી કેહતા ' જન સેવા એ પ્રભુ સેવા ' તો બાપુજીના ભાવોને ઝીલી પ. પૂ ભાઈશ્રી જનહિતના કાર્યો નો વ્યાપ ઘણો ફેલાવી દીધો. આંખની હોસ્પિટલ, વિકલાંગ કેન્દ્ર, પ્રેમની પરબ, અનાજ વિતરણ, છાશ કેન્દ્રો,  CHC વગેરે  અનેકવિધ કર્યો અત્યારે એમની નીશ્રા માં પુરવેગે ચાલી રહ્યા છે.

આ છે મનનો ઉત્કૃષ્ટ સમર્પણ ભાવ. પ. પૂ ભાઈશ્રી નું મન માત્ર એમના સદ્ ગુરુ ના મનોરથો થી ભરેલું છે. તેમની આજ્ઞા પ્રમાણે જ ચાલે છે. તેમની ઈચ્છા પુતિ માટેજ વિચારશીલ છે.

2) કાયાનો સમર્પણભાવ:

પ. પૂ. બાપુજી એ પ. પૂ  ભાઈશ્રીને કહ્યું કે તમે  સ્વ - પર કલ્યાણની ભાવનાથી જીવન જીવો, આશ્રમમાં  પોતાના ઉત્તરાધિકારી તરીખેની પ. પૂ. બાપુજી એ જાહેરાત કરી તે જ દિવસ થી પ. પૂ. ભાઈશ્રી બધું કામ બંધ કરી માત્ર સ્વ-પર કલ્યાણના ભાવથી જીવન જીવી રહ્યાં છે. ભિન્ન ભિન્ન સ્વાધ્યાયો, શિબિરોનું આયોજન, રાજ માર્ગનું યોગારોહણ તથા એકાંત મૌન શિબિર દ્વારા બોધની વર્ષા શરૂ કરી દીધી. અલગ અલગ વિષયો જેમાં મુખ્યત્વ વૈરાગ્ય અને સમભાવની સાધના હોય તેને પોતાના સ્વાધ્યાયોમાં, વિવિધ જ્ઞાની પુરુષોના ગ્રંથો દ્વારા આપણા સુધી પોંહચાડે છે. હાલમાં 100મી એકાંત મૌન શિબિરની પૂર્ણાહુતિ થઇ. તેમના જીવનની પ્રત્યેક પળ મુમુક્ષુના ઉત્કર્ષ માટે જ વ્યતિત થાય છે. તેમના શરીરમાં ગમે તેવું દર્દ હોય છતાં  સ્વાધ્યાયોમાં અને શિબિરોમાં નિયમિત રીતે બોધ વરસાવે છે. 

3) ધનની સમર્પણતા:

પ. પૂ. ભાઈશ્રીએ પોતાના પરિવારના વ્યવસાય માંથી નિવૃત્તિ લઇ લીધી. અને સમગ્ર જીવન પ. પૂ. બાપુજીને સમર્પિત કરી દીધું.

4) વિભાવિક આત્માનું સમર્પણ:

પ. પૂ. ભાઈશ્રી કહે છે કે તેમણે પોતાના જીવનમાં કોઈ  રૂઢિચુસ્ત ધર્મનું  પાલન કર્યું નથી. માત્ર પ. પૂ. બાપુજી મળ્યા ત્યારથી તેમની આજ્ઞા નું પાલન કરતા રહ્યા. સાધનામાં અંતર્મુખતા નો પુરુષાર્થ, જીવનમાં સમભાવ કેળવતા ગયા અને આમ આત્મા વિશુદ્ધ થતો ગયો અને આત્માની અનુભૂતિ થઇ ગઈ. તેઓ કહે છે કે પ. પૂ. બાપુજીએ જ તેમનું આધ્યાત્મિક ઘડતર કર્યું છે અને આજે જ્યારે પ. પૂ. બાપુજી ની હયાતી નથી ત્યારે તમે કઈ રીતે પ. પૂ. બાપુજી સાથે જોડાયેલા રહો છો એમ પ્રશ્ન કોઈએ પૂછ્યો તો તેઓએ તરતજ જવાબ આપ્યો “ અંતર્મુખતા થી હું બાપુજી સાથે જોડાયેલો છું .” આ  સમર્પણ ભાવની પરાકાષ્ટા છે, આધ્યાત્મનું શિખર છે. જ્યાં પોતાના સદ્ ગુરુ જેવો જ પોતાનો  આત્મા વિશુદ્ધ બની  ગયો છે. 

પરમ કૃપાળુ દેવ કહે છે કે આત્મા પરમાત્માની ઐક્યતા એ પરાભક્તિની છેવટની હદ છે.

આમ જુદી જુદી રીતે આપણે પ. પૂ. ભાઇશ્રી ના જીવનને નિહાળીએ તો પોતાના સદ્ ગુરુ પ્રત્યેનો અખંડિત સમર્પણ ભાવ આપણને તેમની  પ્રત્યેક ચેષ્ટમાં, પ્રત્યેક કાર્યમાં દેખાય.

આપણા જીવનમાં પણ આવો સમર્પણભાવ, આજ્ઞા પાલન, હૃદયથી અવલોકન કરવાની ક્ષમતા વધે એજ સાચી જન્મદીનની ભેટ સદ્ ગુરુના ચરણે ધરવી જોઈએ. 

અંતમાં આપણા માટે  અર્પણભાવ એટલે  પ. પૂ.  ભાઈશ્રી પ્રત્યે,

અ: એકનિષ્ઠાએ આજ્ઞા પાલન

ર: હૃદયથી તેમની મુખાકૃતિનું અવલોકન

પ: પરિણામોની વિશુદ્ધિ

ણ: નિત્ય પ્રત્યે ગુણોની સ્તવના

ભાવ: આપણા વિભાવોને, વૃત્તિઓને તેમના માર્ગદર્શન મુજબ તેમણે બતાવેલ સત્ સાધન દ્વારા રોકવા.

આપણે ખૂબ ભાગ્યશાળી છીએ કે આવા દુષમ કાળમાં આપણને આવા જ્ઞાની ગુરુ મળ્યા છે. આ વારસો ભગવાન મહાવીરથી શરુ થતો, પરમ કૃપાળુદેવ, ભવ્યશ્રી સૌભગ્યભાઈથી, સાયલાના સંતો થકી જીવંત છે.

અંતમાં એટલુંજ સમજીયે કે:

• અધ્યાત્મ માર્ગનું પહેલુ પગથિયું એટલે સમર્પણભાવ
• સત્ સુખના દર્શન કરવાની બારી એટલે સમર્પણભાવ
• સહદેહે મુક્તિની અનુભૂતિ માટેનું પ્રથમ કર્તવ્ય એટલે સમર્પણભાવ
• ત્રિવિધ તાપાગ્ની થી બચી નિજની શીતળતાનું પ્રવેશ દ્વાર એટલે સમર્પણભાવ
• જીવનમાં આમૂલ પરિવર્તનની ધારાનું ઉદ્દગમ સ્થાન એટલે સમર્પણભાવ
• સત્ના પંથ પર ચાલી ભવના અંત સુધી પોંહચવાની કેડી એટલે સમર્પણભાવ

આપણે આવા સમર્પણભાવને હૈયામાં રાખી  પ. પૂ ભાઇશ્રીને પ્રાથીએ કે:

“  ભઈશ્રીની ભક્તિમાં, રાત દિન હું રહુ લીન,

તુજ મુદ્રા હૈયે રેહજો, થાઉં જ્યારે પ્રાણહીન,

તુજ મુદ્રા નયણે વસજો, થાઉં જ્યારે પ્રાણહીન. ”

---

Moments of Insight: Surrender

OM

Obeisance to the enlightened Guru

The last Tirthankar Lord Mahavir has said :

The one who observes the instructions of the Guru
The one who remains seated close to the Guru
The one who carries out the tasks of the Guru
The one who grasps the subtle essence behind the Guru’s gestures and emotions
Such a  disciple is considered to be humble.

By the strength of surrender unto the Guru, such an aspirant shall be able to overcome his ego and reach the supreme state.

We get to glimpse all of the aforementioned points in Bhaishree’s life.

Along with surrender, three other qualities are found to be intertwined. 

1) Observing the Guru’s instructions

2) Love 

3) Astuteness

Lets us contemplate upon how these three virtues can be found in Bhaishree’s life.

1 Observing the Guru’s instructions : Param Pujya Bapuji has laid down a set of spiritual practices for the ashram. Agnyabhakti in the morning, followed by Dev vandan and then two satsangs. In the evening Aarti and Mangal Divo in the temple followed by Evening Dev Vandan, Atmasiddhi and Satsang again in Kalyan Hall. Since the day the ashram was established, this sequence of practices has been unfailingly adhered to.  Recently we consecrated the grand idol of Shrimad Rajchandra in the basement of Raj Mandir. Everyone came to the agreement that one Dev Vandan should take place in Kalyan Hall while the other should take place in the basement of Raj Mandir. Param Pujya Bhaishree remarked that as per Bapuji’s instructions Dev Vandan must continue in Kalyan Hall both times, while arrangements should be made for it to take place in the Raj Mandir as well.
Such is his discipline in abiding by the Guru’s instructions.

2 Love : Bhaishree has unbounded love and devotion towards Bapuji. When we sing praises of Bhaishree and liken him to Bapuji, he always humbly asks not to be compared to Bapuji. Where is Bapuji and where am ‘I’. Such is the respectful devotion that resides in his heart.

3 Astuteness : Bhaishree would keenly observe the interactions of Bapuji with various people. After the demise of Bapuji, Bhaishree has maintained the same conduct with all those people. In one instance, Bhaishree was invited to a program in honour of C. U. Shah. He wholeheartedly accepted the invitation. I said to him, “Bhaishree will it be convenient for you to attend ?”. To this he answered that with those people who Bapuji had a close association, I also wish to maintain a similar relationship.
Such was the astuteness with which Bhaishree would grasp and follow each and every gesture and emotion of his Guru
To conclude, let us contemplate the following :

“Surrender unto Bapuji is what is true love
Following his instructions, there is always a smile on Bhaishree’s face
Always resonating in his life is the chime of the pure Soul
At the holy feet of such a Guru I offer my obeisance eternally.”

ૐ 

શ્રી સદ્ ગુરુ દેવાય નમઃ

ચરમ તીર્થંકર વીર પ્રભુ કહે છે કે:

જે સદ્ ગુરુની આજ્ઞા નું પાલન કરનાર હોય

જે સદ્ ગુરુની સમીપ બેસનાર હોય

જે સદ્ ગુરુના કાર્યો કરનાર હોય

જે સદ્ ગુરુએ બતાવેલ ઈશારા તથા ભાવને સારી રીતે જાણનાર હોય

તે શિષ્ય વિનયવાન કહેવાય.

આવો શિષ્ય સદ્ ગુરુદેવના સમર્પણભાવથી પોતાના અહંનો નાશ કરી અર્હમ પદ સુધી પહોંચી શકે છે.

ઉપર કહેલ પ્રત્યેક ભાવો આપણને સંપૂર્ણ રીતે પ. પૂ. ભાઈશ્રીના જીવનમાં જોવા મળે છે.

અહીં સમર્પણભાવ સાથે અન્ય ત્રણ ગુણો વણાયેલા જણાય છે: 1) આજ્ઞાપાલન

2) પ્રીતિ 2) વિચક્ષણતા.

પ. પૂ. ભાઈશ્રીના જીવનમાં આ ત્રણેય ગુણો કઈ રીતે ભરેલા  છે  તેનો  વિચાર કરીએ

1. આજ્ઞાપાલન:

પ. પૂ. બાપુજીએ આશ્રમ માટે એક સાધનાનો બાંધો બાંધી આપ્યો છે. સવારે આજ્ઞા ભક્તિ, દેવવંદન, પછી બે વખત સત્સંગ સ્વાધ્યાય. ત્યાર બાદ સાંજના દેરાસરજી માં આરતી, મંગલ દીવો તથા કલ્યાણ હૉલમાં સાયંકાળનું દેવ વંદન, આત્મસિધ્ધિ અને રાતના સ્વાધ્યાય ભક્તિ. આમ જ્યારથી આશ્રમ સ્થપાયો ત્યારથી પ્રત્યેક દિવસ આ ક્રમ ચાલુ છે. હાલમાં આપણે રાજ મંદિરના basement માં પરમ કૃપાળુદેવની ભવ્ય પ્રતિમાની સ્થાપના કરી. બધાએ ભેગા મળી નિર્ણય  કર્યો  કે હવે એકવખત નું દેવ વંદન કલ્યાણ હોલમાં થાય અને એક વખતનું  દેવ વંદન રાજ મંદિરના basementમાં થાય. પરંતુ ભાઈશ્રીએ કહ્યું કે પ. પૂ. બાપુજીની આજ્ઞાથી આટલાં વર્ષોથી બન્ને વખતનું દેવવંદન કલ્યાણ હોલમાં થાય તે ચાલુ રાખવું જોઈએ અને રાજ મંદિરના basement માં પણ દેવ વંદન થાય તેવી ગોઠવણ કરો.

આ છે તેમની ગુરુ આજ્ઞાપાલનની શિષ્ટતા.

2) પ્રીતિ:

પ. પૂ.  ભાઈશ્રીને પ. પૂ. બાપુજી પ્રત્યે અનહદ ભક્તિ અને પ્રીતિ. જ્યારે આપણે પ. પૂ. ભાઇશ્રીના ગુણ ગ્રામ ગાઈએ અને કહીએ કે આપ પ. પૂ. બાપુજી જેવા જ છો ત્યારે પ. પૂ. ભાઈશ્રી કહે કે તમે મને બાપુજી સાથે ન સરખાવો. ક્યાં બાપુજી અને ક્યાં ‘હું’.  આવી પ્રેમાદર ભક્તિ તેમના હૃદયમાં રહેલ છે.

3) વિચક્ષણતા:

પ. પૂ. બાપુજી પોતાના જીવનમાં જેની જેની સાથે જે જે વ્યવહાર કરતાં હતાં તેનું પ. પૂ. ભાઈશ્રી ખૂબ બારીકાઈથી નિરીક્ષણ કરતાં. પ. પૂ. બાપુજીના દેહવિલય પછી પ. પૂ. ભાઈશ્રીએ તે બધા સાથે એ જ પ્રમાણેનો વ્યહવાર સાચવેલો છે. એક વખત શ્રી સી. યુ. શાહ સાહેબ માટે કાર્યક્રમ કરવાનો હતો અને તે માટે પ. પૂ. ભાઈશ્રીને અમે આમંત્રણ આપ્યું. તેમણે આમંત્રણનો સહર્ષ સ્વીકાર કર્યો. મેં કહ્યું ભાઈશ્રી આપને આવવું અનુકૂળ પડશે? ત્યારે તેમણે જવાબ આપ્યો કે જે વ્યક્તિઓ સાથે પ. પૂ. બાપુજીનો આત્મીયતા ભરેલો સંબંધ હતો તે બધા સાથે હું પણ એ જ પ્રમાણનો સંબંધ જાળવી રાખું છું.

આમ પ. પૂ. ભાઈશ્રી કેટલી વિચક્ષણતાથી તેમના સદ્ ગુરુના ઈશારા તથા ભાવોનો સમજતા હતા અને એનું પાલન કરે છે.

અંતમાં આપણે વિચારવાનું છે કે:

“પ. પૂ. બાપુજી પ્રત્યે સમર્પણભાવ એ જ સાચી પ્રીત છે,

આજ્ઞા પાલન કરતા પ. પૂ. ભાઇશ્રીના મુખ પર  સદૈવ સ્મિત છે,

જીવનમાં સદાય ગુંજતું શુધ્ધ આત્માનું પાવન સંગીત છે,

આવા શ્રી સદગુરુના ચરણોમાં વંદન  નિત નિત છે.”

Gurupurnima Celebrations 2018

|| Akhand-mandalakaaram vyaptam yena characharam

Tatpadam darshitam yena tasmay shree gurave namah ||

Guru Poonam is the exhilarating celebration of the divine presence of an enlightened Guru in our lives. Just as the full moon embellishes the night, Guru’s gracious refuge has bought meaningful luster into this worldly darkness. He removes the endemic ignorance that is prevalent and gives us the light of knowledge. Surrounded by ephemeral things, the blessing of having an unbroken lifeline must not go without being paid homage to.

This year (2018), this purest festival of mentor-protégé lineage, was celebrated for 3 days in Ashram, 26th of July to 28th of July.

From the outset, the ambience in the ashram had a seraphic overtone. Day one was scheduled to have swadhyaay and bhakti in the morning, darshan at P.P Bapuji’s birthplace (Chorvira) & visit to L.M.V school in the afternoon and cultural program in the evening.

If for seekers like us, Bhaishree’s significance on this inward journey is immeasurable, we can only imagine what importance Bhaishree’s heart would hold for P.P. Bapuji who not only showed him the path but also whose grace helped him reach great heights of spirituality. Such is the glory of an enlightened Guru and it is a privilege to worship this pure soul. So, with buses and cars occupying around 100 mumukshus, P.P. Bhaishree and brahmanisths, all left for chorvira. On reaching Bapuji’s home, P.P. Bhaishree lit a candle in front of Bapuji’s portrait and bhakti songs were sung.

Then the next stop was LMV School where 3 girls dedicated bhajan ‘Tu mane Bhagwan ek vardan aapi de’ to the Almighty, in Bhaishree’s presence and the humble Principal expressed gratitude towards Pujya Bapuji and Raj Saubhag Ashram and how their love for humanity feeds the hungry for knowledge minds and supports many vehement students.

While the afternoon was filled with reverential feelings, the evening was as devotional as cultural. The very first presentation was that of a 30 minutes film made on P.P. Bhaishree’s UK Dharmayatra (20th May to 7th June, 2018). With pictures and videos capturing candid euphoria and devotion of London mumukshus, to background music providing lyrical form to their raw emotions, each frame of the film gave a glimpse of how overjoyed mumukshus were to welcome P.P. Bhaishree, the eagerness to hear his golden-wisdom filled words and being able to spend quality time in his divine presence and connect with him so closely, be it through swadhyaay or spiritual retreats or talks or insightful games.

After the film, were beautiful solo and group dance performances, bhajan glorifying the importance of a true Guru and insightful play on Sulsa Sati and her virtues, through which mumukshus expressed their gratitude and vowed to completely and unconditionally surrender at guru’s lotus feet.

Day two, the day of Guru Poonam, began early with Guru Welcome and Guru Ashirvachan, right after aagna-bhakti. Little later that morning, like every year was special dance performance by the students of Viklang Centre, card presentation by Dubai mumukshus and reading of gratitude filled messages from mumukshus from various parts of the globe. All requesting our Sadguru to help them get rid of the darkness and fill their lives with divine light.

Later that evening was Bhakti by professionals who reflected the devotion of mumukshu’s heart through their songs and brought all gopis from tapping their feet to dancing in ecstasy with the devotion–filled heart.

Another key feature of this festivity was 9 mumukshus, over the course of 2 days, sharing their close encounters with P.P Bhaishree. Each and every story shared, illuminated the raw depth of Bhaishree’s virtues, his modesty, humbleness, perception, sagacity, his unconditional love & care, precious grace and his profound understanding. How cannot one fall in love with such pristine true self? 

The next day, mumukshus had the privilege to hear Bhaishree’s swadhyaay in the morning as later that afternoon, P.P.Bhaishree and many other mumukshus departed for Amrutotsav celebration (Talk/Dance/Film/Play – Tejovalay) in Ahmedabad.

Over these three days, Bhaishree relentlessly elaborated on verse 98 of Aatmasiddhi and fervently focused on three pillars of spirituality all mumukshus must work on – Faith, Surrender and Devotion. Stronger the faith, deeper is one’s understanding; more pure your surrender, more humble you become and more devoted you will be, more virtues you shall develop. The biggest obstacle on this spiritual path is our ignorance. Thus, practice stillness, be more focused and observe peace. Actions and feelings go hand in hand. One ignites the other. Hence, re-direct your karma bhaav towards Moksh Bhaav. Do not hurry but do not be sluggish as well. Deepen your understanding and work single-mindedly towards your goal, Bhaishree says.

Bhaishree’s Ashirvachan on Guru Poonam complemented the same ardor as his swadhayas. Even then, he reminded us of our blessings and made only one entreaty – The shortest road to liberation is ‘Ashray’ and ‘Bhakti’. Be reminded of your blessings and make sure you strengthen your enthusiasm, firmness and passion for this path and uncompromisingly stay devoted to the true enlightened master.

Contemplate his compassion and unconditional universal love for each and every soul.

|| Manasa bhajore guru charanam, Dustara bhavasagara taranam ||

Do not just sing the glory of HIS divine grace but ensure that you never forget this matchless shelter that we have acquired. By all means, bow and surrender at HIS lotus feet and completely engulf yourself with HIS purity and divinity. This is the best way to celebrate not only Guru Poonam but also each and every day of this otherwise misused life. There is no cause for spiritual welfare as powerful as association with an enlightened master (Vachnamrut, letter 375). As, it is only through HIS refuge are we going to overcome birth-death cycle and its sufferings. While most vaporize in the blink of an eye, bowing at HIS lotus feet with gratitude & Faith and holding onto that with steadfast devotion is our only escape from the fear of being caught up in this worldly mess. O soul! Awaken! Make the most of what you have received.

IVY Swadhyay - July 2018

 “A truly awakened soul is not attached to anything” says Brahmnisht Minalben.

‘When we step into the outside world, we realise that we are different from a lot of people in many ways. The lessons that we are taught, the perspective with which we observe our surrounding and the ways in which we learn to deal with situations, makes IVY mumukshus realize that we are extra-ordinary. With the help of the teachings of an enlightened Master like Krupalu Dev,  we learn to be able to maintain a balance between the society as well as our spiritual life, so that we can also attain such spiritual peaks like Him.’

What does it mean to be living a spiritual life?

1.         When we do the agnas given to us by our satguru

2.         Not giving upon anything, but centering our lives around the satguru and his agna

3.         Not to get entangled in the seen but to seek the unseen

“Happiness in materialistic things is going to be temporary,” Minalben reminded all of us. “So at a certain age, we might like something but after a few years we might not like it at all. This shows that happiness is ephemeral and transient when attached to an object, place or a person.”

All of us were encouraged to read at least one page from the book – ‘The pinnacle of spirituality’ everyday, to better understand Krupalu Dev‘s life. With the help of this book we get to know how Shrimad perceived Jainism and also helped us realise its importance and depth.

Minalben also helped us understand the qualities of our soul and drew our attention to our individual strengths. While discussing the outstanding talents of Krupalu Dev and especially his phenomenal memory, she pointed out that our soul is as beautiful and powerful as that of Krupalu Dev and Tirthankars. The degree to which we clean the karmas maligning our soul is the degree to which we would be able to experience its virtues and purity.

This swadhyay was unique for the basket full of topics that were discussed and also because  the IVY group was fortunate to hear insightful stories of Pujya Bapuji’s life from Brahmnisht Vinubhai. He stated that just like Krupalu Dev, Bapuji too had great memory. He would concentrate well in the class. And because he would stay focused on his task, even with few hours of study, he could score great marks in his examination.

Next Vinubhai talked about an inspiring story from the life of Albert Schweitzer, a French-German theologian, humanitarian and physician. Schweitzer often said that ‘the purpose of human life is to serve, and to show compassion and the will to help others. “True compassion means not only feeling about others’ pain but also being moved to help relieve it ”. With this thought, Albert served and treated many people in South Africa. He was so dedicated to his work that he didn’t even go to receive the Noble Peace Prize award. Vinubhai urged all of us: ‘just like his soul, we all have a soul that is filled with Daya and Karuna Bhaav, awaken it and dedicate it for serving others’.

Vinubhai reminded us of how extremely fortunate we all were to have got this human birth. We need to do such work that our cycle birth and death gets diminished and eventually break and we can reach moksh.

- Vidhi Boradia

Summer Camp in Science Center, Sayla 2018

A 4-day summer camp was organized in the Science Center in Sayla, between 18th and 21stApril.  Forty-five students from 7 schools participated in the program which consisted of over 60 different activities including science experiments, paper models, activities to demystify maths and mathematical equations, audio-visual presentation about the planets and solar system. 

In an informative and inspiring speech, project director of Prem Ni Parab project, Shri Chandrakantbhai Vyas encouraged the students to weave science into their daily lives, supporting his speech by giving many examples.  Principals and teachers  from many other schools were also present to encourage and teach the students, who were given certificates of participation at the end of the course

Equanimity - સમભાવ

---

We celebrate Param Pujya Bhaishree's divinity through the wonder of his virtues. Each month a different writer has captured the inspirations drawn from Bhaishree's life that shed light on these beautiful virtues and help us recognise his inner being.

This month we explore Param Pujya Bhaishree's virtues of Equanimity.

---

Equanimity

Equanimity

The virtue of equanimity distinguishes a mystic

Anointment

Transcending the body, above it all

Equality - સમદર્શિતા - Freedom from Duality

Udasinta - Elevated

Equilibrium

Imbing his message of Equanimity - Let us drink deeply to our heart’s content.

Equanimity

Our quest for peace and happiness is inspired by the most noble living examples in front of us, as well as saints from the past and the vast treasury of wisdom which they have bestowed up on. Yet, as we embark on this quest, we find that we are immediately challenged by the volatility and uncertainty of the world around us.

When we face challenges, equanimity allows us to remain calm and composed. This virtue enables and empowers us to think more clearly in the midst of our own difficulties, so that we do not make rash decisions.

Equanimity allows this clarity of response, by creating a gap between the stimulus and any potential reaction. Our mind enables us to judge a situation, but it is equanimity which allows us to respond positively or spiritually, regardless of any instant judgement.

Equanimity protects the inner peace and happiness which are innate to us. When circumstances or thoughts potentially threaten the inner state, equanimity prevents the reaction driven by passions such as pride, or the senses and instincts.  Those reactions themselves compound the problem by being destructive to peace and balance, being opposite in nature.  Equanimity, in stark contrast, as a virtue resonates with the characteristics of inner peace.  It is the natural protection for the sanctity of our inner sanctuary.

While we usually discuss equanimity in the face of challenges, true equanimity of the highest order is not solely present at times of difficulty. It is present at times of pleasure, when we gain. For the saint sees praise and criticism with the same perspective. Neither seeking nor wallowing in praise, nor rejecting criticism, the saint is purely at peace, absorbed in inner bliss.

Equanimity is not the response to a situation, but a state cultivated by a seeker, and which is naturally ever-present in the Enlightened. Regardless of circumstances, the saint is in equanimity, embodies equanimity, is equanimity personified.

A saint radiates such equanimity that even enemies reconcile and sit peacefully together. Saints and scriptures have written often about this phenomenon. Equanimity calms enmity.

How can anyone constantly remain equanimous in a world of turmoil and uncertainty? The equanimity of an enlightened saint is rooted in the insight that we as souls are distinct from embodiment and thus the vagaries of worldly life with which that embodiment associates us. Association is not identity and identity is ultimately our choice. Are we this body, which experiences the duality of joy and sorrow, of gain and loss? Are we soul who is complete in and of itself, gaining and losing nothing as the world performs it dance of change around us? We are soul, merely a witness to the cosmic dance, the rhythm of embodiment, as neither participant nor performer.  Equanimity enables the serenity of the witness.

Insight into our identity as soul, while freeing us from false identity, still connects us in another way.  All living beings are souls too.  Like us.  That sense of equality-with-distinction means a great reverence of all life.  Each soul has the same capacity to be a liberated being, the highest of the worshipful beings.  Each soul has sentience, consciousness, and can thus feel pain.  Equanimity cannot deny equality and thus ignore the pain of others.  Yet, calmly, composedly, the equanimous saint, will strive to alleviate the suffering of others, in material and societal terms, but ultimately, in spiritual terms.  Equanimity recognises equality and seeks justice.  

Equanimity brings purity of mind and this enables clarity of vision and purity of thought.  It gives the right environment for our virtues and values to arise and flourish.  It enables the noblest of morality and conduct.

The virtue of equanimity distinguishes a mystic.

સમતા ગુણ એ યોગીઓની વિશેષતા છે.

This is a direct quotation of Param Pujya Bhaishree.  He would never say this about himself, but the observant seeker will see how Bhaishree the mystic is distinguished by equanimity. He has compassionately led so many shibirs on this subject, conveying to us the power of equanimity.  The following few anecdotes and examples will not do justice to the profundity of Bhaishree’s equanimity, but hope to serve as indications.

Anointment

In 1993, Param Pujya Bapuji suddenly called a gathering in Sayla and anointed Gurumaa and Bhaishree, as well as Minalben and Vikrambhai.

What an honour!  Anointed as Bapuji’s successor and head of the Ashram! Bhaishree humbly and calmly accepted the responsibility and duty which the role entails.  He did not express the pleasure of receiving an accolade or make a show of any grandeur, but purely accepted his guru’s wish and has, ever since, worked hard to fulfil each and every aspect of Bapuji’s vision.

Transcending the body, above it all

Junagadh

This body is matter and thus temporary.  It is ours in the sense of the duration of that bondage and at the same time it is not ours.  Deluded, we immerse ourselves in every aspect of the pleasure and pain we feel.

Once on pilgrimage in Junagadh, Param Pujya Bhaishree had managed to hurt his toes to the extent that his nail had come off the big toe.  Bhaishree had immersed himself in recollecting the striving and spiritual achievements of the saints remembered at this holy site.  Mumukshus only came to know of his injury after he had made the steep descent from the sacred hill.  “His” body is merely a vehicle in his great spiritual journey. 

Chaar Dhaam

The climb to Gangotri (Gaumukh) is notoriously difficult.  In 2017, many youngsters had decided not to take on the challenge, and many other pilgrims had been prohibited from making the ascent. Bhaishree had resolved to visit this hallowed source of the sacred river.

Completing the strenuous climb and descent, it was obvious that Bhaishree’s body had been severely strained.  Yet, as he came down, Param Pujya Bhaishree remained joyful, smiling as he met mumukshus.

Equality - સમદર્શિતા - Freedom from Duality

“પ્રત્યેક જીવ પોતાના આત્મા સમાન છે, આ દ્રષ્ટિથી સમભાવની વૃદ્ધિ થાય છે.”

“Each living being is like our own soul:  Equanimity grows through this perspective.”

This is another of Bhaishree’s profound statements.  It is drenched with experience and wisdom.  When we consider Param Pujya Bhaishree’s conduct, we find that he has truly imbibed the idea of the equality of all souls. This perspective drives his behaviour.

The play of Karma produces a wide range of extreme conditions: poverty and luxury, physical strength and disability, and so many other contrasting and contradictory circumstances.  Bhaishree’s vision embraces not the material circumstances but the soul enduring them, a soul made of the same substance (દ્રવ્ય) and with the same capacity as his.

In the Ashram, we know that he is equally loving and friendly towards labourers in the Ashram or the most important of visiting guests. He accords each of them respect and, of course, the appropriate (યથાયોગ્ય) customary greetings.

His perspective liberates him from the duality of the play of Karma:  donor and beneficiary; disabled and able-bodied, male and female, for example.  The work of the LMV High School and of the LMV College demonstrate Bhaishree’s keen desire, carrying on Param Pujya Bapuji’s dream, to ensure that young women are empowered with education, regardless of their circumstances.  His vision sees not duality, but insists on equality.

Sometimes the donor feels superior to the beneficiary and the beneficiary feels like a lowly recipient.  But in giving one is also receiving, and thus given the opportunity, and in receiving one is also giving.  A clear demonstration of this idea was seen in a recent mobility camp in Veraval.  Param Pujya Bhaishree did not see the distinction of donor and beneficiary and graciously and wonderfully thanked those who received aids for the opportunity to serve.

In the world of this, our beloved mystic saint, divisions are born of delusion: In giving, one is receiving; and in receiving, one is giving.

Udasinta - Elevated

Param Pujya Bhaishree has dedicated his life to the service of all seekers and the gentle propagation of the path. He is industrious and diligent in his preparation of swadhyays, and we will often observe him hard at work, yet ever joyful.

There is always a constant stream of visitors seeking personal guidance, or seeking input on projects.  Regardless of how busy he is, Param Pujya Bhaishree is fully present in the meeting, undistracted by his own personal workload. Each person is given full attention and all have noticed that Bhaishree made them feel that they are the most important person in the world. How the concentrated attention of a saint graces us!

When he is not engaged in meetings or in work, Bhaishree is immersed in the bliss of his own true nature. He is not compelled to know all around him.  He is not driven to speak or guide at all times.  He is silently observing all and, at the same time, disengaged.  

How is it possible to have so much work and yet to be able to put it aside, not just physically, but with the mind also? How is it possible to carry on the work, but not carry it as a burden? How is it possible to do all this joyfully?

The fact of his self-realisation is the cause. His engagement in the world is purely for his noble and magnanimous purpose and does not extend beyond that for a moment. He is here to give and not to take. The mundane world offers nothing to him, but the opportunity to serve souls and the path. Otherwise, he is complete and satisfied in the ecstasy of his inner world.

Like a lotus in the middle of a muddy pond, Param Pujya Bhaishree rises above all the activity around him. He is in this world, but clearly not of this world. 

Equilibrium

When an ordinary soul strives for equanimity, that equanimity is a goal or destination. The direction of travel is from a place of disturbance to a place of peace and calmness. We calm ourselves down, we silence ourselves. These are all actions to bring us to equanimity, or a state closer to it. It is not the default state from which we operate.

Param Pujya Bhaishree starts from a state of equanimity in all he does.  He is an embodiment of it. This is why he does not have to strive for such a state, when challenged or in difficult circumstances.

“એક માત્ર જ્યાં આત્મવિચાર અને આત્મજ્ઞાનનો ઉદભવ થાય છે, થયાં સર્વ પ્રકારની સમાધિ થય જીવના સ્વરૂપથી જીવાય છે. ” letter ૪૫૬

“Where purely spiritual contemplation and self-realisation arise, all forms of expectation are pacified and the soul then lives in accordance with its own true nature.” 

Free from expectation and worldly desire. His equanimity is a natural, everpresent, lasting serenity. Param Pujya Bhaishree’s level of equanimity is thus unshakeable and natural (સહજ).

This means that instead of the ordinary man’s reaction, Bhaishree’s intentions and deeds are purposeful. They are drenched in love and wisdom, radiating from the self-realised soul. Because he is not reacting, he does not need to say or do anything out of an inner burning desire, but can decide whether he needs or wishes to act or speak at all.

His demonstration to us is this very balance, this state of equilibrium. His life is his message, a message of equanimity.

Imbing his message of Equanimity - Let us drink deeply to our heart’s content.

Let’s not react, let’s respond with purpose

When circumstances do not prove conducive, even as our mind rushes to judge, let’s allow the virtue of equanimity to bring presence of mind, and make a calm and composed decision or response, if necessary. Let’s remember how purposeful Bhaishree is.

Let’s be awake at times of pleasure, not just pain

We often consider equanimity as composure and calmness in the face of challenges and suffering.  However, the saint is awake, perhaps even more so, in the face of pleasure and praise.  Let us remain vigilant so we avoid greed and pride when the fruits of karma are positive.  Let’s reflect on Bhaishree’s composure when anointed as Guru and his courtesy when criticised.

Let’s protect our inner peace, our true wealth

When we realise that this body and any person, object or circumstance associated with it, are inherently ephemeral, it prepares us to face loss. When we realise that, instead our true nature is innately peaceful and forever with us, it prepares us to face loss with equanimity. Let’s realise that losing this body, or anything associated is inevitable; while the loss of inner peace, as a reaction to such worldly losses, is a true spiritual loss. Let’s remember the equipoise and balance which Bhaishree demonstrated.

Let’s not identify, but witness

Identifying and projecting possessive ownership on associations which are truly not ours, and which are inherently ephemeral leads to suffering. The insight that our true identity is the blissful soul, allows us to develop the virtue and the state of equanimity. The equanimous state, to whose state we aspire, serenely witnesses all around.  As seekers, let’s learn to witness, not identify, so we can manifest the serenity of equanimity. Let’s remember Bhaishree’s elevated state even in the midst of great activity.

Let’s see all alike and allow compassion to surface

Our identity as soul, compels a sense of equality with other living beings, possessed of a soul with the same capacity.  When we see suffering in front of us, while not losing composure and expressing anger at injustice, let’s recognise the innate equality of all souls and express in thought, word and deed the gentle compassion which equanimity fosters. Let’s remember Bhaishree’s compassionate vision driving the humanitarian activities around the Ashram and his personal interaction with each and every person.

સમભાવ, સમદર્શિતા, સમતુલ્ય પરિણામ - એક આદર્શ જીવન   

આ જગતમાં સહુથી ઇષ્ટ એવું શું હશે કે જેને સહુ કોઈ ઈચ્છે છે? અનંત શાંતિ અને અપરિમિત આનંદ.

સમભાવના પ્રેરણાસ્ત્રોત  

આત્મામાં ઠરેલાં મહાજ્ઞાની પુરુષોનો પ્રત્યક્ષ સત્સમાગમ  થાય, ત્યારે તેમના ચહેરા ઉપરની અદ્વિતીય પ્રસન્નતા, તેમજ તેમના યોગમાંથી પ્રગટ થતી અનંત શાંતિને નિહાળી આપણે વારી જઈએ છીએ. પૂર્વે થઇ ગયેલા સંતોના પવિત્ર જીવન વિષે જાણીએ કે પછી તીર્થંકર ભગવાનની પ્રશમરસ નિમગ્ન વીતરાગ મુદ્રાના ભાવપૂર્વક દર્શન કરીએ, ત્યારે તેઓની શાંતિ અને સમાધિ પ્રત્યે સહજ પૂજ્યભાવ આપણા અંતરમાં જાગે છે. સત્ શ્રુતમાં રહેલા અગાધ જ્ઞાનનો વિચાર કરીએ ત્યારે તે શાંતિ અને આનંદ સ્વરૂપ બની જીવન જીવવાનો સંકલ્પ પણ કરીએ છીએ. સંકલ્પ  કર્યા બાદ, સંસારના તોફાની સાગરમાં ફસાયેલા મોટા ભાગના જીવોએ  પોતાના અંતરની શાંતિ અને આનંદને જાળવવા માટે ખૂબ સંઘર્ષ કરવો પડે છે.  

સમભાવના વિવિધ સવરૂપો 

સમભાવ એક એવો અપ્રતિમ ગુણ છે કે, જે આવા વિપરીત ઉદયોમાં જીવને શાંત અને સ્થિર રાખે છે. સમભાવ કેળવાયેલો હોય તો મુશ્કેલીઓ વચ્ચે પણ, ડગમગ્યા વગર, ધીરજ કેળવી આપણે  સ્વસ્થતાપૂર્વક  વિચાર કરી યોગ્ય નિર્ણય લઇ શકીએ છીએ. આપણું મન વસ્તુસ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરી શકે છે પણ સમભાવ થકી જ આપણો આત્મા  પ્રેમભર્યું, સકારાત્મક અને આધ્યાત્મિક વર્તન કરવા સમર્થ બને છે.

આંતરિક શાંતિ અને આનંદને જાળવી રાખવા માટે સમભાવ ખૂબ મદદરૂપ થાય છે. જયારે સંજોગો પ્રતિકૂળ હોય કે પછી આપણી પોતાની વિચારધારા વિપરીત રીતે ચાલતી હોય ત્યારે અહં અને સ્વચ્છંદ અંતરમાં અંધાધૂંધી સર્જે છે. ધીરજ અને સમભાવનો આશ્રય લેતાં જ આવેગના ઉભરાઓ શમી જાય છે અને આપણું જીવન વલણ યોગ્ય રીતે પ્રતિભાવો આપે છે. સમભાવ છે ત્યાં ઇન્દ્રિયોના વિષયો આત્માને લોલુપ્ત કરી શકતા નથી. 

સંસારી કામનાઓમાં સપડાયેલો મોહાંધ આત્મા ઉશ્કેરાઇ જાય છે. કષાયો સાથેનું તેનું નિષેધક તેમજ વિધ્વંશક વર્તન સમસ્યાઓને ઉકેલવાને બદલે વધુ જટિલ બનાવી દે છે. જો આપણે સમતુલ્ય પરિણામો જાળવી શકીએ તો સહજતાએ અંતરમાં શાંતિનું મનમંદિર સર્જાય છે. ચિત્તની એકાગ્રતા અને સ્વભાવમાં પ્રસન્નતા કેળવીને જે કંઈ કરીએ છીએ તેમાં નિર્મળતા અને પવિત્રતા વેદાય છે.   

સમભાવને આપણે કસોટી, દુઃખ તેમજ અશાતાના ઉદય સાથે વધુ જોડીએ છીએ પણ ઉત્કૃષ્ટ સમભાવ તેને કહેવાય કે જે સુખ અને સમૃદ્ધિ વચ્ચે વેદાય. મહારાજા જનક, વિદેહી ભાવે જગતમાં રહ્યાં હતાં. સમભાવની ધરોહર પર સ્થિર થઇ, તેમણે ભોગમાં પણ યોગ સાધી બતાવ્યો.        

સમભાવ એ કેવળ પ્રતિભાવ નથી, તે તો આત્માની નિતાંત રહેનારી સહજ અવસ્થા છે. જ્ઞાનભાવમાં જ્ઞાનીઓ નિવાસ કરે છે અને સમભાવ તેનું ફળ છે. જ્ઞાતા હોય તે જ દ્રષ્ટા રહી શકે છે. પોતાના સ્વભાવમાં સદોદિત રહેવું એ પુરુષાર્થ છે દ્રષ્ટા ભાવે બહારમાં ન જોડાવું, ભાવ તેમજ અભાવથી મુક્ત રહેવું તે તેનું ફળ છે. અપ્રમત અવસ્થાએ પહોંચેલા મહાજ્ઞાની પુરુષો સમભાવના જીવંત પર્યાય છે. 

સંતમાં રહેલો સમભાવ એટલો અધિક પ્રભાવશાળી છે કે તે દુશ્મનને પણ પરમ મિત્ર ગણી સાથે રાખે છે. તેનો નિ:સ્પૃહી અને નિર્મોહી પ્રેમ ભેદભાવ વગર એક સરખો વહેતો રહે છે. સમભાવનો પ્રકાશ છે ત્યાં શત્રુતાનું ભયંકર અંધારું ઉલેચાઇ જાય છે એ વાત સંતો અને શાસ્ત્રો કહેતાં આવ્યાં છે. સમભાવની દ્રષ્ટિએ નિહાળતાં, દુશ્મનમાં પણ દોસ્તનાં દર્શન થાય છે.  

જ્યાં વિડંબણાઓની હારમાળાઓ ચાલુ છે, બાહ્ય કોલાહલ લેશ માત્ર ઘટતો નથી અને માનવીનું મન સતત અસ્થિર રહે છે એવા જગતમાં સમભાવ કઈ રીતે કેળવી શકાય? 

સંતોનો સમભાવ તેમજ સમાધિ અવસ્થાની પાછળ, એક પ્રચંડ નિશ્ચયાત્મક અનુભવ રહેલો છે. હું આત્મા છું, શરીર એ કર્મનું ફળ છે, કપડાંની જેમ મેં તેને ધારણ કર્યું છે. આધિ વ્યાધિ અને ઉપાધિઓ એ શરીર સાથે જોડાયેલી છે. શરીર સાથેનાં મારા સાંયોગિક અસ્તિત્વને કારણે હું તેની સાથે જોડાયેલો ભલે હોઉં, પણ છતાંયે હું નિરુપાધિક, પરમ શાંત, આનંદમયી, સ્વપરપ્રકાશક ચૈતન્ય છું. શરીર અને તેની પર્યાયાત્મક અવસ્થાઓથી હું સંપૂર્ણ ભિન્ન છું. હું મારામાં સ્વતંત્ર છું, પરિપૂર્ણ છું. કર્મોનો ખેલ બહારમાં ભલે ચાલી રહ્યો હોય પણ તેનાથી મારે કાંઈ લેવાદેવા નથી. હું અખંડિત ધ્રુવ સનાતન શાશ્વત છું. ન હું કર્તા છું, ન હું કાર્ય છું, સંસારની ગતિવિધિઓ કર્મના તાલે લયબદ્ધ ચાલતી રહેશે પણ આત્મના દિવ્ય સંગીતમાં હું ડૂબેલો રહીશ. આત્મા સિવાય મારું કશું જ નથી અને જે મારું નથી તેને હું કઈ રીતે ગુમાવી શકું? અલિપ્ત અને અસંગભાવે હું કમળની જેમ જળથી ન્યારો છું, હું કેવળ દ્રષ્ટા છું, સાક્ષી છું. 

આત્માના ગુણ લક્ષણનો અનુભવ થતાં જ જ્ઞાનનું અજવાળું પથરાય છે, અને તેના પ્રકાશમાં શરીર સ્પષ્ટ જુદું ભાસે છે. આ રીતે અનંતકાળની એ ભ્રામિક અવસ્થાનો અંત આવે છે અને તેની સાથોસાથ એક નવી દ્રષ્ટિ સંપાદન થાય છે. આ દ્રષ્ટિ છે “સર્વાત્મ પ્રત્યેની સમદ્રષ્ટિ”. સમભાવ વિશ્વવ્યાપી બનતાં દરેક જીવાત્મા પ્રત્યે નિર્મળ પ્રેમાદર ભાવ જાગે છે, અને તેથી ઉત્તમ રીતે અહિંસાનું પાલન જીવ કરી શકે છે. દરેક આત્મામાં વેદન શક્તિ છે, તેનું ચૈતન્ય સુખ અને દુઃખને ભોગવે છે. દરેક આત્માને જીવવાનો એકસરખો અધિકાર છે અને તેથી આ સમભાવ અન્ય પ્રત્યે અન્યાય નથી કરતો પણ  અન્યના દુઃખને પોતાનું ગણી દૂર કરવાના પ્રયત્નમાં જોડાય છે. સંતનો સમભાવ, નિષ્કારણ કરુણા બની અનેકનાં અશ્રુ લૂછવા તત્પર હોય છે. વ્યક્તિના ગુણ કે દોષ તરફ તેની દ્રષ્ટિ નથી. તે માત્ર એટલું જ ઈચ્છે છે કે સહુ સુખી થાય. લોકસેવાના કાર્યો દ્વારા, વ્યવહારથી તેઓ સંસારનું દુઃખ અને તેમાં રહેલી દરિદ્રતાને દૂર કરવાના પુરુષાર્થમાં જોડાયેલા દેખાય છે, પણ વાસ્તવમાં ભવભ્રમણના અનંત દુઃખથી મુક્ત થવાનો માર્ગ તેઓ આચરીને બતાવતા હોય છે. સમભાવમાંથી પ્રગટ થતી સમદર્શિતા સહુને સમાન અધિકારો આપે છે.

ભેદભાવ વગરનું અપ્રતિબદ્ધ મન, જેમ છે તેમ જગતને જોઈ શકે છે. આવા નિર્મળ મનની શુદ્ધ વિચારધારા આત્માને મોક્ષના માર્ગે આગળ લઇ જવામાં ઉત્તમ નિમિત્ત બને છે. જ્યાં મન જાગૃત હોય છે ત્યાં આધ્યાત્મિક સંસ્કારો અને વ્યાવહારિક મૂલ્યો વિકાસ પામતા રહે છે. જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રની અભેદતામાંથી પ્રગટ થતો તે સમભાવ, કે જેમાં પ્રતિષ્ઠિત બનેલાં પ.પૂ.ભાઈશ્રી જેવા નરહરિ સંતો  અહીં જ, સદેહે મોક્ષનું સુખ અનુભવે છે. 

ભાઈશ્રીનો સમતાભાવ 

“સમતા ગુણ એ યોગીઓની વિશેષતા છે.” સત્યને પ્રગટ કરતું આ અનુભવ વચન પરમ પૂજ્ય ભાઈશ્રીનું છે. સ્વાભાવિક છે, કે તેઓએ પોતાને લક્ષમાં રાખી પોતાની સ્તુતિ કરવા અર્થે આ વચન કહ્યું નથી. છતાં આપણે જયારે તેમને જોઈએ છીએ ત્યારે ￰કાર્યે કાર્યે તેઓનો સમભાવ સ્પષ્ટ વેદાય છે. સમભાવમાંથી પ્રગટ થતી તેઓની શાંતિ એમ સૂચવે છે કે તેઓ એક અસાધારણ મહામાનવ છે. ઈશ્વરનો સાક્ષાત્કાર તેમને ચોક્કસ થયો છે, એવું ￰જોનારને વેદાય છે. મુક્ત થવા માટે આ સમભાવનો ગુણ કેટલો અગત્યનો છે તે સમજાવવા અર્થે, પરમ પૂજ્ય ભાઇશ્રીએ ‘સમભાવ’ વિષયને કેન્દ્રમાં રાખીને ૧૦૦થી અધિક એકાંત મૌન આરાધના શિબિરો કરી છે. વિપુલ નિર્જરાનું તે અલૌકિક માધ્યમ છે. નીચે આલેખાયેલા ભાઇશ્રીના જીવન પ્રસંગો ઉપરથી કદાચ કંઈ અંશે ખ્યાલ આવશે કે તેમનો સમભાવ કેટલી ઉચ્ચ કક્ષાનો છે.   

ઉત્તરાધિકારી - સદગુરુપદનો સમભાવપૂર્વક સ્વીકાર   

ઈ.સ. ૧૯૯૩ના વર્ષમાં એકાએક, કોઈ પૂર્વ સંકેત આપ્યાં વિના, બાપુજીએ સર્વ મુમુક્ષુઓને સાયલામાં એકત્રિત કર્યાં અને પરમ પૂજ્ય ગુરુમાં શ્રીમતિ સદગુણાબેન સી યુ શાહ તેમજ પરમ પૂજ્ય ભાઈશ્રી નલીનભાઇ કોઠારીને પોતાના ઉત્તરાધિકારી તરીકે સ્થાપી દીધા! 

ગુરુમાં તેમજ ભાઇશ્રીએ સહજતાએ, બાપુજીની આ કૃપાનો સ્વીકાર કર્યો. આટલી મોટી જવાબદારી માથે આવી તેનો કોઈ ભાર ન હતો, કારણ કે ઉદયને સમભાવે અનુસરતા રહેવું અને અકર્તૃત્વ ભાવે, નિષ્કામ બુદ્ધિએ કાર્યો કરવા એ તેઓને સહજ થઇ ગયું હતું. મુમુક્ષુઓની દ્રષ્ટિમાં તેઓ અતિ પૂજનીય બની ગયાં, પણ તેઓના મુખારવિંદને જોઈએ તો એ જ સૌમ્યતા અને નિર્મળપણે રેલાતા સ્મિતનાં દર્શન થતાં હતાં. પોતે એમ માનતા કે અમો મુમુક્ષુઓના દાસાનુદાસ છે, મુમુક્ષુઓને સમર્પિત થઇ જીવન જીવવાની ગુરુએ આજ્ઞા કરી છે - તેમનામાં રહેલા આ લઘુતાભાવમાં તેમની ગુરુતાના દર્શન થાય છે. બન્નેએ નક્કી કર્યું કે, આપણે હવે, બાપુજીના પારમાર્થિક મનોરથોને સિદ્ધ કરવા અને તેમણે ચીંધેલા માર્ગે, મોક્ષના પંથે સંવેગપૂર્વક, સહુને સાથે રાખી ચાલતા રહેવું. આજ દિવસ સુધી પ.પૂ.ભાઈશ્રી મુમુક્ષુઓને સાથે રાખી ચાલી રહ્યાં છે. 

દેહ છતાં વિદેહી દશા

જૂનાગઢની યાત્રાનો પ્રસંગ  

શરીર જડ છે, તેમાં આત્મા સંચર્યો અને તે જીવંત થયું. આત્માની શક્તિ વડે દેહ, મન, ઇન્દ્રિય, બુદ્ધિ વગેરે કાર્ય કરે છે. રૂપી અને અરૂપીના આ નિમિત્ત નૈમિત્તિક સંબંધને ભાઈશ્રી બરાબર જાણતા સમજતા અને અનુભવી રહ્યા હતા. જે જ્ઞાની છે તે પ્રત્યક્ષ જાણે છે કે, ક્ષણભંગુર દેહ તે આપણો નથી અને છતાંએ તેમાં જ્યાં સુધી રહ્યાં છીએ, ત્યાં સુધી તેને પરમાર્થનું સાધન ગણી સાચવવાનો છે. અજ્ઞાની હોય, તે દેહના દુ:ખે દુઃખી અને દેહના સુખે પોતાને સુખી માને છે. જ્ઞાનીપુરુષ દેહભાવને વોસરાવી દઈ દેહમાં દુઃખ હોય તોય પોતે આનંદમાં રહે છે. આ છે તેમનો સમભાવ.

એક વાર જૂનાગઢની ધર્મયાત્રાએ, ગીરના જંગલમાં રાતવાસો કર્યો હતો. ત્યાંનો ભોમિયો સાથે હતો. તેણે રાત્રે પૂછયું, સવારે ઉઠીને, સહેલાઈથી ચલાય એવા સરળ માર્ગે જવું છે કે પછી અઘરા માર્ગે? સંકલ્પબળ અને શક્તિની કસોટી થાય એવા માર્ગે જવું છે, એમ પ.પૂ.ભાઇશ્રીએ જવાબ આપ્યો! બીજે દિવસે સવારે તે પહાડોની કેડીઓ તેમજ આડી અવળી પથરાળ ભૂમિ અને ચઢાણો ચઢવાનું શરુ થયું. તાપ પણ ઘણો હતો. ધાર્યા કરતાં તે માર્ગ ઘણો વધારે મુશ્કેલ અને કઠણ નીકળ્યો. ભાઇશ્રીનાં એક પગના અંગૂઠાનો નખ છૂટો પડી ગયો. ૭૨ વર્ષની દેહાયુ ધરાવતા ભાઈશ્રી માટે  લીધેલો માર્ગ ખરેખર કઠણ હતો. ભાઇશ્રીની ચાલ ધીમી પડી ગઈ, બન્ને બાજુથી તેમને સહારાની જરૂર પડી, છતાં તેમણે ચાલવાનું બંધ ન કર્યું. ધીમી ગતિએ જ, પણ ચાલતાં રહ્યાં. સવારે ૭ વાગે ચાલવાનું શરુ કર્યું અને સાંજે ૬ આસપાસ તે યાત્રા પૂરી થઇ. પૂર્વકાળે તે ભૂમિપર અનેક મહાપુરુષોએ કષ્ટદાયક તપ સાધના કરી હતી. તે મહાપુરુષોની સહનશીલતા અને વિદેહીભાવને યાદ કરીને ભાઈશ્રી ચાલતા રહ્યા અને જાત્રા પૂરી કરી. નીચે આવ્યા બાદ મુમુક્ષુઓને ખ્યાલ આવ્યો કે તેમના પગમાં ઘણી ઇજા થઇ હતી.  મોક્ષની યાત્રામાં ગતિ કરવા માટે દેહ એ વાહક છે, માટે તેની કાળજી લેવી પણ ક્યારેય તેને પંપાળવો  નહીં - આ છે પ.પૂ.ભાઈશ્રીનું દેહ પ્રત્યેનું વલણ.

ચારધામની યાત્રા  

ગંગા નદીનું પવિત્ર ઉદગમ સ્થાન એટલે ગંગોત્રી ( ગોમુખ) ઉત્તરાંચલના ઢળતા પહાડોની વચ્ચે ચાલી, લાંબો કષ્ટદાયક માર્ગ કાપીને તે ઉદગમ સ્થળે પહોંચવાનું હતું. વૃદ્ધ તેમજ અશક્ત મુમુક્ષો તેમાં ન  જોડાયા પણ ઘણાં યુવાનોએ પણ તે યાત્રા ન કરવાનો નિર્ણય લીધો. બે દિવસની તે યાત્રામાં એક દિવસ જવાનો તેમજ બીજો પાછા આવાનો હતો. ઘોડા ઉપર બેસવાની વિનંતીને પ.પૂ.ભાઈશ્રીએ સ્વીકારી નહિ. અતિ થકાવનારી તે યાત્રા પગે ચાલીને પૂર્ણ કરી અને જયારે તેઓ નીચે પધાર્યા ત્યારે તેમના ચહેરા ઉપર દિવ્ય સ્મિત વેરાયેલું હતું. તેમના અઢળક આનંદે સહુને ઉત્સાહિત કર્યા હતા. પરિશ્રમથી દેહ થાક્યો હતો પણ આત્મબળ અને મનોબળ એવાં જ પ્રબળ અને સશક્ત હતાં.      

સમદર્શિતા - સમતુલ્ય પરિણામ - દ્વંદ્વથી મુક્તિ.

“પ્રત્યેક જીવ પોતાના આત્મા સમાન છે, આ દ્રષ્ટિથી સમભાવની વૃદ્ધિ થાય છે.” ભાઇશ્રીના આ સહજ ઉદગારો સાધક આત્માને દ્રષ્ટિ પ્રદાન કરે છે. તેમનાં પ્રગટ અનુભવમાંથી, અધ્યાત્મનો સાર, ધર્મનો મર્મ પ્રાપ્ત થાય છે. જગતનાં તમામ જીવો પ્રત્યે એકસમાન પ્રેમ તેઓ ધરાવે છે. તેમની નિશ્ચયાત્મક દ્રષ્ટિ દ્રારા જે કંઇ વ્યવહાર થાય છે તેમાં કોઈને અન્યાય થતો નથી. બધું યથાયોગ્ય રીતે, અધ્યાત્મના લક્ષે થતું રહે છે.    

કર્મોના ખેલ વિચિત્ર હોય છે. અજવાળાં અને અંધારાની જેમ, તદ્દન ભિન્ન અવસ્થાઓ બાહ્યમાં સર્જાયા કરે છે. રંક ક્યારે રાજા બની જાય અને સશક્ત ક્યારે દુર્બળ બની જાય એ કહેવું મુશ્કેલ છે. ભાઇશ્રીએ પ્રદાન કરેલી આત્મકેંદ્રિત દ્રષ્ટિના સહારે બહારની પરિસ્થિતિઓને સમભાવે ભોગવી શકાય છે. આપણો, ભાઈશ્રીનો કે પછી જિનેશ્વરનો આત્મા એક સરખી શક્તિ ધરાવે છે. ભાઈશ્રી તેમજ જિનેશ્વર ભગવાનની જેમ આપણે આત્માની ધરબાયેલી શક્તિઓને સમજણપૂર્વક જાગૃત કરવાની જરૂર છે. 

આશ્રમમાં કામ કરતા શ્રમજીવી અનુચરો હોય, કે કોઈ મોભાદાર મહેમાન આવ્યા હોય, તેમનો પ્રેમ અને મૈત્રીભાવ સહુને એકસરખો આવકાર આપે છે. યથાયોગ્ય આદરભાવ રાખી, તેઓ બધાંને મળે છે. 

મોહ છે, માટે આપણા જીવનમાં મારા-તારાનો ભેદ ઊભો થાય છે. નિર્મોહી ભાઇશ્રીની સમાન દ્રષ્ટિ નિર્મળ અને અવિરત રીતે પ્રવહતી રહે છે. દાતા હોય કે લાભાર્થી, વિકલાંગ હોય કે બધી જ રીતે પૂર્ણ, સ્ત્રી હોય કે પુરુષ તેમની આ દ્રષ્ટિ સર્વમાં પ્રથમ આત્મા જુએ છે. સમભાવના આનંદમાંથી પ્રગટ થતો ભાઈશ્રીનો ઉત્સાહ ખૂબ કલ્યાણકારી નીવડ્યો છે. પુરુષપ્રધાન સમાજમાં સ્ત્રીઓ શિક્ષિત અને સ્વાધીન બને એવો બાપુજીનો ભાવ ભાઇશ્રીએ પૂર્ણ કર્યો છે.      

નિષ્કામ ભાવે જયારે આપણે કંઈ આપીએ છીએ, ત્યારે બદલામાં અનેકગણું વધારે મેળવીએ છીએ. ખરેખર તો દાનનો સ્વીકાર કરીને દાન ગ્રહણ કરનાર, દાન આપનાર ઉપર ઉપકાર કરે છે. આ વિચાર ભાઇશ્રીએ વેરાવળમાં થયેલા વિકલાંગ કેમ્પમાં જાહેર કર્યો હતો. આદાન પ્રદાન પાછળનું વિજ્ઞાન, તેમના સમદર્શિતાના ગુણમાંથી પ્રગટ થયું હતું.   

ઉદાસીનતા - જગતથી ઉપરામ થઇને જીવીએ.

પ.પૂ.ભાઈશ્રી એક સાચા ભક્ત છે.  બધું જ ઈશ્વરાર્પણ કરી આઠે પહોર તેઓ નિર્ભય અને નિષ્ફિકર રહે છે. વર્તમાનની  ક્ષણમાં હાજર રહી, તેઓ એકાગ્રતા કેળવી, પ્રેમ વાત્સલ્ય અને કરુણા સાથે સદૈવ વર્તે છે. શિબિરના વિષયમાં ઓતપ્રોત ભાઇશ્રીને કોઈ મળવા આવે તો જરાય અકળામણ કે અણગમા વગર હર્ષ સાથે પુસ્તક બંધ કરીને તેઓ જે આવે તેને મળે છે. મુલાકાત દરમિયાન તેઓ ધીરજ કેળવી સાંભળે છે. દરેકને તેઓ વ્યક્તિગત માર્ગદર્શન આપે છે. મુલાકાતીને મળવાનો પૂર્ણ સંતોષ થાય એવી રીતે તેઓ તેમને મળે. 

જયારે તેઓ કોઈ કામ કરતા ન હોય ત્યારે પોતાના સ્વભાવની મસ્તીમાં મસ્ત હોય છે.  વિશ્વમાં રહ્યા છતાં વિશ્વના કોલાહલ અને વિસંવાદથી પર માત્ર પોતાની જાત સાથેનો જ્ઞાન સંવાદ તેમના અંતરમાં ચાલતો રહે છે. 

સંતનું સંતત્વ એવું હોય છે કે, અનેક મોટાં કાર્યોથી ઘેરાયેલા હોય પણ તે કાર્યોનો બોજ કે ભાર તેમને ક્યારે લાગતો નથી. ફળની અપેક્ષા વગર જે કાર્યો કરે છે તેઓ હરહંમેશ નિરાગ્રહી અને નિશ્ચિંત રહે છે. પ.પૂ.ભાઈશ્રી જેવા કર્મયોગી નિષ્ઠા સાથે પોતાના કર્તવ્યોને નિભાવે છે, તેમનો આનંદ ફળ સાથે જોડાયેલો હોતો નથી અને માટે જ તેમના ચહેરાનું નૂર ક્યારેય કરમાતું નથી. જગતમાં રહ્યાં છતાં તેઓ જગતને આધીન નથી, કર્મો ભોગવતાં છતાં કર્મોને આધીન નથી, તેઓ નિજાનંદમાં સ્વતંત્ર છે.    

સમતુલ્યતા - જ્ઞાનની અખંડ ધારામાં સ્થિતપ્રજ્ઞતા 

સામાન્ય સાધક વૈચારિક પુરુષાર્થ કરી સતત પોતાને યાદ કરાવે છે, કે મારે શાંત અને સૌમ્ય રહેવાનું છે. અંદરમાં તોફાન ચાલુ છે, પણ બહાર શાંત રહેવાનો ડોળ કરે છે. અંદરની અકળામણમાંથી પોતાની જાતને છોડાવવાનો જાગૃતિપૂર્વકનો પ્રયત્ન કરવા છતાં, મોહ અને મિથ્યાત્વ જ્યાં છે, ત્યાં સ્વભાવ અને પ્રકૃતિમાંથી અસંતોષ, ઈર્ષા, કષાય વગેરે છલકાયા કરે છે. પરંતું પ.પૂ.ભાઈશ્રી તો સમતાની સજીવન મૂર્તિ છે. સમ રહેવા માટે તેમણે કોઈ આયાસ કે પ્રયાસ કરવો પડતો નથી. સ્વભાવમાં ઠરેલા હોવાથી સમતા તેમને વરેલી છે. પ્રતિકૂળતા અને સંકટો આવે પણ તેનો કોઈ પ્રભાવ તેમના આત્મા ઉપર પડતો નથી. નિર્મૂઝનપણે, પૂર્ણ સ્વસ્થતા સાથે તેઓ આવા ઉદયોને પોતાની સમતુલ્ય પરિણતિ દ્વારા ઓળંગી જાય છે.            

“એકમાત્ર જ્યાં આત્મવિચાર અને આત્મજ્ઞાનનો ઉદભવ થાય છે, ત્યાં સર્વ પ્રકારની સમાધિ થઇ  જીવના સ્વરૂપથી જીવાય છે. ” પત્રાંક ૪૫૬

ઈચ્છા, આશા કે અપેક્ષાઓ જ્યાં રહ્યા નથી, ત્યાં દુઃખ, ખેદ કે વિષાદના કારણો નિર્મૂળ થાય છે. સ્વભાવમાં રહેવું અને સમભાવમાં જીવવું આ છે ભાઇશ્રીનું અમૃત જીવન. અક્ષય અને અડોલ તેઓનો સમભાવ અનેકને નિરામય શાંતિનો અનુભવ કરાવે છે.

મોક્ષના હેતુએ તેમનું યોગબળ પોતાનું અને જગતનું કલ્યાણ કરી રહ્યું છે. જ્યાં સૂર્ય છે, ત્યાં અજવાળું હોય તેમ જ્યાં સમતુલ્યતા છે ત્યાં સપ્રમાણતા હોય જ. તેમના પ્રતિભાવોમાં ક્યારેય ઉદ્વિજ્ઞતા કે ઉશ્કેરાટનો અંશ સુદ્ધાં જોવા મળતો નથી. જયારે જયારે આપણે તેમને મળીએ ત્યારે શાંતિ અને સમતાનો સાક્ષાત્કાર થાય. ભાઇશ્રીનો પ્રત્યક્ષ આશ્રય અને બોધવચનોનું આકંઠ પાન કરી આપણે પણ સમભાવના સ્વામી બનીએ.

જીવનમાં સમતા કેળવાય તે માટેના અગત્યના મુદ્દાઓ 

ધ્યેયને સામે રાખી વિચારપૂર્વકનો પ્રતિભાવ આપતા રહીએ.

ભલે બહાર બે વિપરીત વિચારોનું યુદ્ધ ચાલતું હોય, અનેક પ્રકારના ક્લેશ, કંકાસ અને દબાણો પોતાનું જોર અજમાવતા હોય, પણ આપણે અંતરની શાંતિમાં સ્થિર થઇને  પ્રત્યુત્તર આપવો કે પ્રતિક્રિયા કરવી. ધીરજ, સહનશીલતા અને અંતર જાગૃતિનો ત્રિવેણી સંગમ સાધી તમામ કાર્યો જે કરે છે તેને ક્યારેય પસ્તાવાનો વારો આવતો નથી.

માત્ર દુ:ખમાં જ નહિ, સુખમાં પણ જાગૃત રહીએ 

દુઃખ અને પીડાની વચ્ચે સમભાવ કેળવીએ એમ સહુ કોઈને યાદ રહે છે, પરંતુ ખરેખર તો સુખ, સમૃદ્ધિ, આદર, સત્કાર, બહુમાનના ઉદયો વખતે મોક્ષઅભિલાષીએ વધારે સતર્ક રહેવાનું છે. યાદ રાખીએ કે પ.પૂ.ભાઇશ્રીના કોઈ વખાણ કરે કે વખોડે ભાઇશ્રીને કશું સ્પર્શતું જ નથી. ગુરુપદે બિરાજિત થયાં પણ જાણે કશું જ થયું નથી, જીવન આખુંએ બદલાયું પણ તેઓ અંદરથી જરાય બદલાયા નહિ. તેમનું આ અદ્ભુત સ્વરૂપ પરમ આશ્ચર્ય જગાડે છે અને તેઓ સ્વયં આપણું પ્રકૃષ્ટ અવલંબન બન્યાં છે.     

અંતરની શાંતિને જાળવી રાખીએ, એ શાંતિ જ આપણી સદાકાળની, સાચી મૂડી છે.   

સંયોગથી સર્જાય અને વિયોગથી વિખરાય એવો આ દેહ ક્ષણભંગુર છે. વ્યક્તિઓ સાથેના સંબંધો અસ્થિર છે, વસ્તુઓ નાશવંત છે, પરિસ્થિતિઓ સતત બદલાયા કરે છે. એવું આ જગતનું સત્ય સ્વરૂપ જેને સમજાયું છે તેને ખોવાનો ભય કે શોક ઓછો થઇ જાય છે. સદગુરુ અનુગ્રહે, અંતરમાં વળતા, તેને ખાતરી થાય છે કે, હું તો અવિનાશી છું, અનંત સુખ અને આનંદનો ભંડાર છું, જો ધારું તો શાંતિ, સમતા અને સમાધિભાવમાં  હું સ્થિર રહી શકું એમ છું. આવો સાધક, આત્મવિશ્વાસ અને પરમ શ્રદ્ધા સાથે, સમતાપૂર્વક દુઃખ અને સુખને નિર્જરાભાવે ખેરવી જાણે છે. આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ વિચારીએ તો શરીરનું મૃત્યુ અવશ્ય છે જ પણ અંતરની શાંતિને, સમતાને જો આપણે ધારીએ તો સાચવી શકીએ એમ છીએ. માટે અશાંતિ અને અસમાધિ એ વધારે મોટું નુકશાન છે. પ.પૂ.ભાઈશ્રી આપણી સામે છે, તેઓ ક્યારેય પોતાની શાંતિનો ભંગ થવા દેતાં નથી.                     

 જ્ઞાતા અને દ્રષ્ટા ભાવે જીવન જીવીએ.

ઈન્દ્રિયો અને મનની પાછળ રહેલો, જે  જુએ છે અને જાણે છે, તે જ ‘હું’ છું.  જગતને જાણવાના પ્રયાસમાં હું, મને જ ભૂલી ગયો. આ વાસ્તવિકતાને અનુભવ્યા બાદ, હવે મારે, રૂપ રંગ ગંધ કે સ્પર્શના ભેદોમાં સપડાઈને રહેવું નથી. તે તો હરહંમેશ બદલાયા જ કરે છે. મોક્ષમાર્ગનો હું પંથી છું. મારે ક્યાંય વિશેષભાવ કરવો નથી, કોઈ સાથે એકતા સાધવી નથી. મારે મારા સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપનો આશ્રય લેવો છે, તેમાં જ મારું શ્રેય છે. બધું કાર્ય કરતા છતાં ભાઈશ્રી કેવા ઉદાસીન છે, કેવા અલિપ્ત અને અસંગ છે. તેમનું આ સ્વરૂપ મને સત્યના માર્ગે દોરતું રહેશે.         

સર્વાત્મ પ્રત્યે સમદ્રષ્ટિ રાખી, દયા અને અનુકંપાથી હું વર્તું.

બધાં જ આત્માઓ શક્તિ સ્વરૂપે એકસરખા છે. કર્મના પ્રભાવે જુદાં દેખાય છે પણ હું મારું પ્રતિબિંબ અન્ય જીવાત્માઓમાં જોઈ શકું છું. અન્યાય અને દુષ્કૃત્યો પ્રત્યે ક્રોધ ન કરતા હું દુઃખીજનોના દુઃખને દૂર કરવાના પ્રયત્નોમાં જોડાઈને રહું. કોમળ હૈયે હું સહુની કાળજી લઉં. તન મન અને ધનથી હું સેવામાં જોડાઉં. ભાઇશ્રીની કરુણા અપાર છે, સમગ્ર વિશ્વના જીવોના દુઃખને તે દૂર કરી શકે એમ છે. જનહિતના, લોકસેવાના તમામ કાર્યોમાં તેમનો સમભાવ અને પ્રેમ કાર્યકારી બન્યો છે. વ્યક્તિગત મળીએ ત્યારે તેમની એ જ્ઞાનસભર આંખોમાં રહેલ સમભાવ તેમજ કરુણાના દર્શન કરી આપણે ધન્ય થઈએ.  

---

Moments of Insight: Equanimity

Some of us might think that equanimity is enduring all that circumstances throw at us, without saying a word. We will even celebrate the idea: “I didn't even say a single word!” All the while, we smoulder within.

In many cases, he will remain serenely silent. But the serenity of that silence casts light on his equanimity.

Bhaishree is, in any case, a man of few words, and whose every word has meaning.  However, he will ensure that the right thing is done when looking at plans for the Ashram, Jatra plans and various tasks and projects. His stillness contains much observation. His few words will sometimes cast a new light.

When people are having difficulties with others, whether in family or in projects, Bhaishree notices, and, if appropriate, intervenes, never losing his serenity.

His silence speaks many words and his few words confer stillness.

Regardless of how busy he is, Param Pujya Bhaishree is fully present in meetings. All have noticed that Bhaishree made them feel that they are the most important person in the world. How the concentrated attention of a saint graces us!

How is it possible to have so much work and yet to be able to put it aside, not just physically, but with the mind also? How is it possible to carry on the work, but not carry it as a burden? How is it possible to do all this joyfully?

The fact of his self-realisation is the cause.

This month’s “Moments of Insight” explores various aspects of equanimity. We will learn more about Bhaishree’s living example and how we might bring equanimity into our thinking and conduct.

જ્યાં નિરૂપાયતા છે ત્યાં સહનશીલતા સુખદાયક છે. સહનશીલતા અને ક્ષમા આ બંને ગુણ સમભાવની આધારશીલા છે.

સુખ- દુઃખની ધારા અંતરમાં ચાલતી હોવા છતાં, મૌન રહી ઉદયને ભોગવી લઈએ એ ઘણી સારી વાત છે પણ એ સાચો સમભાવ નથી. આત્માનો આનંદ અને ચિત્તની પ્રસન્નતા કેળવીને, ઉદયમાં ભળ્યા વગર  ઉદયને ભોગવી લઈએ એને સમભાવ કહેવાય. જ્યાં સમભાવ છે ત્યાં નથી કોઈ દુઃખ કે નથી કોઈ ફરિયાદ. જ્યાં સમભાવ છે ત્યાં સકામ નિર્જરા થતીજ રહે છે.

પ પૂ ભાઈશ્રી ઘણું ઓછું બોલે છે. અંતરમાં જાગૃત રહીને તેઓ બધું જાણી લે છે. આશ્રમના કાર્યોમાં તેઓ પૂર્ણપણે જોડાયેલા હોવા છતાં તેમની શાંતિ અને સમતા અખંડિત રહે છે. કર્મો આવીને ભલે પોતાનો પરચો બતાવે પણ જે સમજણના ઘરમાં નિવાસ કરે છે તે સમભાવને ધરી રાખે  છે.

પ પૂ ભાઈશ્રીનું મૌન એ ઘણું કહી જતું હોય છે. જ્યાં બોલવાની આવશ્યકતા હોય ત્યાં ઓછા શબ્દોમાં તેઓ ઘણું કહી દેતા હોય છે. પરમાર્થને કેન્દ્રમાં રાખીને તેઓ સહુને બોધ આપતા હોય છે.

આશ્રમના અનેક કાર્યોનો ભાર હોવા છતાં તેઓ ફૂલ જેવી હળવાશ અનુભવે છે. હરહંમેશ તેઓ હસતા અને આનંદિત દેખાય છે. સમભાવ તેમને સહજ થઇ ગયો છે.

IVY Swadhyay - June 2018

Your mind must arrive at your destination before your life does!

Mumukshus revisit their destination everyday in the form of 3 malas – which highlight the path and destination, specifically focusing on the spiritual Master, who can help us maneuver the difficult bend.

Mala is meditation in itself. It strengthens our ray of concentration. It connects us to the enlightened ones, strengthening our faith and purity. Delving within, the mumukshu questions - Who am I? What do I want to achieve? Where do I want to reach? Which road shall I take? Who will show me the path? What is the path?

In this swadhyaay, Brahmnisht Minalben simplified the answers to these questions by explaining the profound meaning of the 3 malas that we are asked to mindfully recite every day and Brahmnsiht Vikrambhai narrated a dharma katha and underscored the importance of the 3 malas.

·        Sahajatma swaroop param guru

Meaning:  The Guru, or an enlightened Master resides within, in the stillness of his being.

Practice: Practice stillness. It is possible to fulfill all the worldly responsibilities and yet be aware & be still in your true nature which is peaceful and full of happiness.

Importance: This particular mala holds the strength of Navkar Mantra as it addresses the Panch Parmesthi and the purity of their soul. Thus, when I practice the stillness and harmony of my mind, body and words, I can be my own guru. Surrendering at our Guru’s feet is the beginning of our path which is given to us in the form of these malas. The guidance of an enlightened Guru who has walked the path himself and will show us how to walk it, that is going to help us reach the destination of our soul - complete, pure and blissful self-realization. This mala is the antidote for all pain; it plays the role of an anchor in turbulent situations and that of refuge in loneliness - just as it did for Muni Lalluji when he suffered the agony of being away from KrupaluDev.

·        Aatam bhav na bhaavta jiv lahe kevalgnaan re

Meaning: One who contemplates the foundational virtues of the soul, eventually experiences and attains omniscience.

Practice: Contemplate deeply on the absolute truth, which is ‘the transient nature of this body and the purity and permanent nature of the soul’. This body is the hotel we have booked for this lifetime and are going to check-out of one day. This body cannot be mine forever; and I am not this body.

Importance: Contemplating on the mala helps us reach the spiritual state that our Guru has achieved. It will shift our focus from the outside world to our inner world. The suffering of birth-death cycle reduces. This mala is a form of Nirgun Bhakti that helps us gain infinite knowledge, wisdom and vision.

·        Param guru nirgranth sarvagna dev

Meaning: The foremost guru is completely unfettered and totally enlightened.

Practice: Be a witness, not a participant.

Importance: On becoming aware of our destination (omniscience), walking on the path shown by our Guru, we start to untie the knots because of our ignorance and ego. The more we become aware of the knots and what causes them, the faster would their power over us dissolve.

We have a Sadguru; he has reminded us of our true destination and showed us the path as well! He is our constant guiding light. Are we unwavering enough to focus on our destination and are we working on building on our capability to walk that directed road?

Welcoming the marble that will gift us the idol of Param Krupaludev

“ગુરુ કારીગર સરીખા, ટાંકે વચન વિચાર
પથ્થર સે પ્રતિમા કરે, પૂજા લહે અપાર”

“રાજમંદિર” એ પ.પૂ ભાઈશ્રીના હૃદયમાં રહેલો પરમ કૃપાળુ દેવ પ્રત્યેનો ઉત્કૃષ્ટ ભક્તિભાવ છે. મુમુક્ષુઓનાં કલ્યાણ અર્થે જે દાયકાઓ સુધી મદદરૂપ થવાનું છે તે અતિ સુંદર “રાજમંદિર” પૂર્ણ થવાના આરે છે. પરમ કૃપાળુ દેવની અત્યંત જીવંત પ્રતિમાજી ઘડાય અને તેનું અવલંબન પામી મુમુક્ષુઓ મોક્ષના માર્ગે વીતરાગ બનતા જાય એ ભાઈશ્રીનો પરમાર્થ મનોરથ છે. આપણે ભાગ્યશાળી છીએ કે બે વર્ષના અંતે દૂધ જેવો સફેદ આરસનો પથ્થર વિયેટનામની ખાણમાંથી મળી આવ્યો છે જેને તારીખ ૧૪-૬-૨૦૧૮ ના રોજ બહુમાનપૂર્વક, આનંદ ઉલ્હાસ સાથે વધાવી, આશ્રમના પ્રાંગણમાં સ્થાપવામાં આવ્યો છે.

જોગાનુજોગ તે સમયે પ.પૂ. છોટાબાપુજી તેમજ પ.પૂ. બાપુજી સાથે જેમનો ઘનિષ્ઠ આધ્યાત્મિક સંબંધ હતો, તેવા ગચ્છાધિપતિ આચાર્ય માણેકસાગર સુરી મહારાજ સાહેબની પરંપરાના સાધુ ભગવંતો ગચ્છાધિપતિ પૂ. શ્રી ચન્દ્રસાગર મ.સા. (પૂ. આગમોધ્ધારક સૂરિ) વિહાર કરતા આશ્રમમાં પધાર્યા હતા.

તેમણે અર્થપૂર્ણ પ્રવચન દ્વારા ઉત્તમ સમજણ આપી અને મંત્રોચ્ચાર દ્વારા તે એકેન્દ્રિય જીવોને ભાવપૂર્વક વિનંતી કરી કે, તેઓ કૃપા કરી મૂર્તિ કંડારવા માટે અનુમતિ આપે.

આપણી ઉપર તે એકેન્દ્રિય જીવો અનુગ્રહ કરે તે માટે આપણે નાનો પણ સંકલ્પ કરવો જોઈએ એવી પ્રેરણા સાધુભગવંતોએ કરતાં ત્યાં ઉપસ્થિત મુમુક્ષુઓએ મૂર્તિ પૂર્ણપણે ઘડાય અને તેની પ્રતિષ્ઠા થાય ત્યાં સુધી પોતાની ઈચ્છા અનુસાર પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી.

ભલે આપણે ત્યાં હાજર ન હતાં પણ આપણે પણ આ વાંચી આપણી શક્તિ અનુસાર સંકલ્પ લેવો જોઈએ. ઓછામાં ઓછું રોજ, ૫ માળા સહજાત્મસ્વરૂપ પરમગુરુ અથવા તો નમસ્કાર મહામંત્રની ગણવી એવી ભલામણ આ પુણ્યાત્મક પ્રસંગે ભાઇશ્રીએ કરી છે.    

Foresight - દૂરંદેશિતા

---

We celebrate Param Pujya Bhaishree's divinity through the wonder of his virtues. Each month a different writer has captured the inspirations drawn from Bhaishree's life that shed light on these beautiful virtues and help us recognise his inner being.

This month we explore Param Pujya Bhaishree's virtues of Foresight.

---

Foresight - a rare unique virtue

Human beings are naturally blessed with the ability to think, analyse, evaluate and foresee. 

Foresight gives an overview of long-term possibilities. It's a tool that explores emerging trends. It helps us to consider diverse perspectives and experiences. Foresight is about opening our mind to new ways and doing the same things differently.

Foresight is acquired by deep contemplation and thus, our mind and intellect play a vital role in the development of this extraordinary and unique virtue. 

Foresight is a habit that needs to be cultivated. We keep on evolving as we observe, examine and reflect on all that is around us. In a structured and organized way, we are then able to plan, execute and accomplish our objective. 

Foresight demands real accountability and integrity. When used constructively, this virtue can prove to be a great blessing for the whole humanity and for the entire universe too.

A visionary is one, whose mind is engaged in thinking of making the impossible, possible. He dreams big and works hard to realise such dreams. Being a keen observer, even simplest things have a special significance for him. The great scientist, Isaac Newton saw the apple falling down from the tree. His inquisitive mind questioned, why did it fall down and not go up? It was only after finding the principle of gravitational force that his mind rested in peace. A simple incident, when seen with a fresh perspective, lead Newton to discover one of the most fundamental principles of physics. Foresight keeps researching till the truth is unveiled. 

More than being just self serving, foresight takes care of society. The virtue of foresight helps us to peacefully find solutions to onerous problems. Future generations of the world will suffer for a very long time due to the irresponsible and reckless conduct of the present. Wastage of water, use of plastic, being cruel to animals, cutting down trees, not being environment-friendly clearly speaks about lack of circumspection.

Foresight makes us wise and we look for long-term benefits. We won't become enticed or lured by short-term gains. 

Keeping us focussed, foresight helps us to channelise our energies in the right direction. Remaining precautious, we shall be alert in whatever we do. Without being deviated, farsightedness will help us remain steadfast on the path that leads us to our goal. 

There is a cause behind every effect. There is a reason behind whatever occurs. One who is not insightful shall remain fixed on the outcome. Experiencing grief or joy, he or she is unable to see beyond the consequences of life. Minute observation, thoughtful reflections, learning from experiences, acquiring knowledge and intuition are the tools used by the wise to realise their wisdom. Prevailing movements and tendencies will build the future. Foresight will examine the present, warn us of the future, that could be disastrous. One man's foresight can be immensely empowering, it can save the whole human race. 

Foresight that showered divinity

In present times Shrimadji saw that, most of the soul seekers did not recognise the importance of a true guru. Following their own will, they kept pursuing what they imagined to be right. Forgetting the core objective of self-realization, they either became bare and dogmatic ritualists or, exhibiting their theoretical knowledge, they became dry philosophers. To awaken such deluded souls, Shrimadji immaculately crafted many poems like Atmasiddhi Shastra, Apurva Avasar and Mul Marg. These poems appeal to such deluded souls and explains and awakens them to the true path.  This was His infinite compassion, born of His profound foresight. 

Foresight makes this world more friendly, happier and a better place to live. Foresight is easily evident in the lives of Bhagwan Shri Krishna and Chanakya, the great economist and philosopher. 

The singing of the nightingale announces that soon the mangoes will swing on the mango trees, the croak of a rooster tells the world to welcome the dawn. Most of our life is driven by logic and rationalisation provided by common sense. When our diligence gets deeper and as we sincerely begin to deliberate, we can foresee what most cannot. In this complicated and unpredictable world, our imagination can visualise the unknown mysteries of the future. Our decisions and determination can make us a visionary. Foresight helps us to predict and prevent, invest and invent.

Foresight is one of the most important virtue that a leader should have. A leader who is fearless, intelligent and resilient can inspire and energise others to make his vision a reality. 

Foresight that is boundless

It is Tirthankar Bhagwan in whom the virtue of foresight is fully developed. Omniscient, their infinite knowledge is all-pervasive. Nothing is hidden from them. Deep-seated in attentive contemplation, immersed in meditation, experiencing the highest state of blissful consciousness and equanimity, Tirthankar Bhagwan have laid out a pure path. All Those who traverse on it will attain Moksh. 

Foresight That Moulds. 

Dwelling in truth, it is the foresight of the saints, that have been the key benefactor for innumerable souls. Under Param Pujya Bapuji and now Param Pujya Bhaishree, our ashram has reached new heights and we all have progressed spiritually. They have been our best guides. Imparting knowledge, they taught us to act righteously and live divinely. 

Bapuji saw a raw gem in Bhaishree, that needed to be polished. A silent seeker, Bhaishree had a profound quest for true knowledge. Disciplined and dedicated, he meaningfully followed the agnas given by Bapuji. Thoughtful and meticulous, calm and composed, he naturally possessed many traits that a true seeker would ordinarily develop after years of intense training. Obedient Bhaishree practised what Bapuji preached. Soon he was transformed. The inner purity began to shine forth. The divine sculptor Bapuji successfully chiselled out the delusion and carved a soulful idol. Gurumaa and Bhaishree are sparkling examples of Bapuji’s mystical foresight.

Bhaishree’s miraculous foresight.

Under Bhaishree’s insightful direction, Saubhagbhai’s and thereafter Param Krupadu Dev Shrimadji’s death centenary years were gloriously celebrated. Bhaishree had chosen media which could be easily taken to various destinations: A film on Shimad’s life, an exhibition of 90 paintings depicting many key events, a pictorial biography and a recording of Shrimadji’s stirring hymns were created by Bhaishree’s sentient guidance.  

Be it Mount Kailash - Mansarovar or Char Dham, each and every pilgrimage is transformed by Bhaishree's foresight.

One can recognise his intensely spiritual perspective in the temples, memorials and other buildings within the Ashram compound: such as the Derasar, the Raj Mandir, Kalyan Hall, Saubhagbhai’s memorial, and the dining hall.

Raj Margnu Yogarohan (Yogic Ascent on the Royal Path) and Prem ni Parab (Fountain of Love) are miracles born of Param Pujya Bhaishree's foresight and diligent persistent care. Mumukshus’ spiritual progress and transformation of primary education within and around Sayla have been incomparable.

The 2001 Gujarat Earthquake devastated the village of Ninama, 35km from Sayla.  Param Pujya Bhaishree visited the village and decided at that very moment that we should do as much as possible.  He applied all his abilities and, within 9 months, an ideal village was born.

Param Pujya Bhaishree's foresight has led us all on an appropriate path. The spiritual powers of saints, such as Bhaishree have proven to bestow great benevolence. Praise be, manifold times, to this virtue of theirs!

Let's cultivate within ourselves the virtue of Foresight

Let's not worry, let's contemplate

In the midst of difficulties, a man in the grip of fear and worry becomes anxious, instead of contemplating and seeking a solution. Transform worry into auspicious contemplation. By means of deep thought and contemplation, the virtue of foresight develops. Having made a decision, we should not sit idly but start working. Resolve and care, work and faith create amazing magic and miracles.  

Let us still the mind and practice acumen in observation. Let's learn to purposefully observe the smallest of incidents that occur. Even if life is fast-paced, let’s cultivate Bhaishree's calm-minded focus, study circumstances and people, and conduct ourselves with love.

To read, hear, think, understand and experience

Let's read a great deal, listen much, but contemplate and digest even more.  Let us firmly establish the understanding which we have gained, so that the light of that understanding continues to guide us. May we remain awake and aware as we pass through life's various experiences.

Let's not become engrossed in the petty minded worldly greed

Let's not forget that worldly pleasure leads to an increased worldly embodiment. Let's remain centred on not the ephemeral but the eternal.  

Let's live an awakened life

Don't harm others in the pursuit of our own happiness. Let's serve the Mother Earth on whom we live. Let her seemingly endless treasures not be depleted. Let's take extreme care to maintain the balance of the environment from which we breathe.

A true seekers foresight. 

Loyal to his endeavours, a true seeker is equally concerned of his present as well as future lives. Who am I? How am I connected to this world? Am I living a meaningful life? Why do I experience, joy and sorrow? Can I free myself from the duality of life? Who will show me the path to emancipation? In finding out right answers to these worthy questions, he shall seek refuge in a true Guru. By observing the five great vows, Non-Violence, Truth, Non- stealing, Celibacy and non attachment he shall live a pious life. Such a true genuine foresight is the base of our spiritual evolution.

Our entire life is an incident. But, without foresight, it will become an accident. Under Bhaishree’s immortal shelter, let's steer the boat of our life, powered by the oars of foresight, from the shore of worldly embodiment to the shore of the eternal ecstatic bliss of moksh.

દૂરંદેશિતા - એક વિરલ ગુણ

દૂરંદેશિતા એ એક વૈચારિક ગુણ છે. મન અને બુદ્ધિ સાથે તેનો ઘનિષ્ઠ સંબંધ છે. દૂરંદેશી એ મનુષ્યને પ્રાપ્ત થયેલી ઉત્તમ શક્તિ છે. મોટાભાગના મનુષ્યોમાં આ શક્તિનું સામર્થ્ય ભર્યું પડયું છે, છતાંય થોડાં જ મનુષ્યો તેને ઉજાગર કરવામાં સફળ બને છે. જો આ શક્તિ પરિપૂર્ણ અને સકારાત્મક રીતે સક્રિય બને તો તે લબ્ધિ  કે વરદાન પણ સાબિત થાય એમ છે.

કલાકો, મહિનાઓ, વર્ષો, દાયકાઓ કે સદીઓ પછી થનારી ઘટના, જેનો કોઈનેય અણસાર કે અંદાજ નથી, છતાં તે થશે એવું જેને ખ્યાલ આવી જાય તેને દૂરંદેશી કહેવાય.
ભવિષ્યમાં થનારી ઘટનાના એંધાણને વર્તમાનમાં જાણી, ઓળખી અને પરખી લેવું તેનું નામ દૂરંદેશી.

જેનું મન અશક્યને શક્ય બનાવવાના વિચારો અને પ્રયત્નોમાં સતત જોડાયેલું રહ્યું છે, મોટી સિદ્ધિઓના સ્વપ્નમાં જે ખોવાયેલા છે, સામાન્ય લાગતી બધી જ પ્રક્રિયાઓને અસામાન્ય રીતે જોઈ શકે છે તે દૂરંદેશી કહેવાય. વૃક્ષ ઉપરથી સફરજન કેમ નીચે પડ્યું અને ઉપર ન ગયું તે કોયડો ઉકેલવા જતાં આઇસેક ન્યુટનના ખોજી મને  ગુરુત્વાકર્ષણનો સિદ્ધાંત જગતને ભેટ આપ્યો. વિજ્ઞાનના વિવિધ આવિષ્કારોનો જન્મ આ દૂરંદેશિતા ગુણમાંથી થતો રહે છે.

દૂરંદેશિતાનો ગુણ ધરાવનાર જેટલો  સ્વકેન્દ્રિત છે તેટલો જ તે સમાજ  કેન્દ્રિત પણ હોય છે. સંઘર્ષની વચ્ચે પણ તે શાંતભાવે સત્યને  શોધતો રહે છે. જે સમાજ દૂરંદેશી નથી તેની ભવિષ્યની પેઢીઓ ખૂબ દુઃખી થાય છે. પાણીનો વ્યય, પ્લાસ્ટિકનો વપરાશ, અબોલ પશુઓનું શોષણ, વૃક્ષોને કાપવા,  પર્યાવરણની ઉપેક્ષા, નદીઓમાં ઠલવાતું કારખાનાનું ગંદુ ઝેરીલું પાણી કે કચરો જેવાં અનેક દૂષણો આ દૂરંદેર્શિતા ગુણનો અભાવ સૂચવે છે.

દૂરંદેશિતા એટલે  દીર્ઘદ્રષ્ટાપણું. તે લાંબા કાળનો વિચાર કરી શકે છે. જે ક્ષણિક છે, ટૂંકાગાળાનું છે તેનાથી તે પ્રભાવિત  થતો નથી. બધી જ અપેક્ષાઓનો વિચાર કરીને પગલું માંડે છે અને માટે જ તે છેતરાતો નથી. સમય, સંપત્તિ અને સત્તાનો યથાયોગ્ય ઉપયોગ કરી તે પ્રગતિ કરતો રહે છે.

દૂરંદેશિપણાનો ગુણ વ્યક્તિને લક્ષ તરફ કેન્દ્રિત રાખે છે. તેની ઉર્જાશક્તિ સુવ્યવસ્થિત રીતે ધ્યેયની દિશામાં વહેતી રહે છે. દૂરંદેશી વ્યક્તિ અંતરમાં જાગૃત હોય છે માટે તે ફંટાઈ જતો નથી. વેરવિખેર ન થતાં તેનું જીવન સંયમિત, જળવાયેલું અને બંધાયેલું રહે છે.

દૂરંદેશિતાનો ગુણ ધરાવનાર જેટલો  સ્વકેન્દ્રિત છે તેટલો જ તે સમાજ  કેન્દ્રિત પણ હોય છે. સંઘર્ષની વચ્ચે પણ તે શાંતભાવે સત્યને  શોધતો રહે છે. જે સમાજ દૂરંદેશી નથી તેની ભવિષ્યની પેઢીઓ ખૂબ દુઃખી થાય છે. પાણીનો વ્યય, પ્લાસ્ટિકનો વપરાશ, અબોલ પશુઓનું શોષણ, વૃક્ષોને કાપવા,  પર્યાવરણની ઉપેક્ષા, નદીઓમાં ઠલવાતું કારખાનાનું ગંદુ ઝેરીલું પાણી કે કચરો જેવાં અનેક દૂષણો આ દૂરંદેર્શિતા ગુણનો અભાવ સૂચવે છે.      

દૂરંદેશિતા એટલે  દીર્ઘદ્રષ્ટાપણું. તે લાંબા કાળનો વિચાર કરી શકે છે. જે ક્ષણિક છે, ટૂંકાગાળાનું છે તેનાથી તે પ્રભાવિત  થતો નથી. બધી જ અપેક્ષાઓનો વિચાર કરીને પગલું માંડે છે અને માટે જ તે છેતરાતો નથી. સમય, સંપત્તિ અને સત્તાનો યથાયોગ્ય ઉપયોગ કરી તે પ્રગતિ કરતો રહે છે.

દૂરંદેશિપણાનો ગુણ વ્યક્તિને લક્ષ તરફ કેન્દ્રિત રાખે છે. તેની ઉર્જાશક્તિ સુવ્યવસ્થિત રીતે ધ્યેયની દિશામાં વહેતી રહે છે. દૂરંદેશી વ્યક્તિ અંતરમાં જાગૃત હોય છે માટે તે ફંટાઈ જતો નથી. વેરવિખેર ન થતાં તેનું જીવન સંયમિત, જળવાયેલું અને બંધાયેલું રહે છે.

દરેક કાર્ય પાછળ ચોક્કસ કારણો રહ્યાં હોય છે.  સાધારણ મનુષ્ય પરિણામ ઉપર કેન્દ્રિત રહી હર્ષ અને શોકના ભાવોમાં ડૂબેલો રહે છે. પણ જે દૂરંદેશી છે તે કાર્યોની પાછળ રહેલા ચોક્કસ કારણો શોધવાનો પુરુષાર્થ કરે છે.  સૂક્ષ્મ નિરીક્ષણ, વિચારશીલતા, જ્ઞાન, અનુભવ, તેમજ અંતરદ્રષ્ટિ દ્વારા વિચક્ષણ અને બુદ્ધિજીવી વ્યક્તિઓ આ જગત અને તેમાં બનતી ઘટનાઓને બરાબર સમજી લે છે. વર્તમાનનો પ્રવાહ ભવિષ્યમાં શું ફળ આપશે તેનો  ખ્યાલ આવતાં, તે સાવચેત થઇ, સભાનતાપૂર્વક વર્તે છે. પોતાનું તેમજ સમાજનું હિત સાચવવામાં તેની દીર્ઘદ્રષ્ટિ અપ્રમત્તપણે જોડાયેલી રહે છે. 

પરમ કૃપાળુદેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ જોયું કે આ દુષમકાળમાં, મોટા ભાગના ધર્માનુરાગી આત્માઓને સદ્દગુરૂનો મહિમા અને તેના અનન્ય શરણની અનિવાર્યતાનો ખ્યાલ જ નથી. સ્વછંદે પોતાને સાચું લાગે એ રીતે તેઓ ધર્મનું આરાધન કરે છે. આત્મજ્ઞાનના લક્ષને વિસરી તેઓ જડક્રિયાવાદી બની ગયા છે અથવા તો શુષ્કજ્ઞાની બની પોતાની પંડિતાઈનું પ્રદર્શન કરી રહ્યાં છે. આવા દુર્ભાગી જીવોને ઢંઢોળીને જગાડવા માટે તેઓએ આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર, અપૂર્વ અવસર, મૂળ મારગ જેવા પદોની રચના કરી. આ તેમની અપ્રતિમ કરુણા અને દૂરંદેશિતા છે.

દૂરંદેશિતામાંથી પ્રગટ થતું પ્રાબલ્ય આ જગતને વધુ સુખદ, સુલેહભર્યું અને નિરુપદ્રવી બનાવે છે.  ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના તેમજ ચાણક્યના જીવનચરિત્રમાં આ શક્તિ વિશિષ્ઠ સ્વરૂપે તાદ્રશ્ય થાય છે.  

કોયલ ટહુકા કરવા લાગે છે એટલે જણાય કે આમ્રમંજરી ખીલી છે ને હવે કેરીઓ વૃક્ષ ઉપર લટકશે. સવાર થતાં પહેલાં જ કૂક્ડાઓ જગતને પોતાના મધુર સ્વરથી જણાવી દે છે કે સૂર્યદેવનું સ્વાગત કરવા જાગી જાઓ. એક ઘટના સમયાન્તરે ઘટતી રહે તેને પ્રથમથી જાણવા માટે કોઠાસૂઝની આવશ્યકતા છે.

સામાન્ય વ્યવહારમાં કોઠાસૂઝ દ્વારા આપણે મોટા ભાગના કાર્યો કરતા હોઈએ છીએ. તે કોઠાસૂઝ જયારે જયારે ઊંડી વિચારશીલતા, ગંભીરતા, પ્રૌઢતામાં ફેરવાય તેમ તેમ દૂરંદેશિતાનો ગુણ વિકસિત થતો જાય છે. આવી વ્યક્તિઓને ભવિષ્ય સાક્ષાત્ દેખાય છે. તેમની કલ્પનાશક્તિ રહસ્યદ્રષ્ટા બનીને ભાવિનો નિર્ણય કરી શકે છે. ગુજરાતીમાં લોકોક્તિ છે કે “પુત્રના લક્ષણ પારણેથી અને વહુના લક્ષણ બારણેથી.” પુત્રનો તરવરાટ અને વહુનો વિનય તથા વિવેકીપણું જોઈ અનુભવી વડીલ તેના ચારિત્ર અને ભવિષ્ય વિષે અંતરમાં સમજી લે છે અને કોઈને ન કહેતાં, પોતાના વ્યવહારમાં તે પ્રમાણે ફેરફાર કરતા હોય છે.   

દૂરંદેશિતાની પરાકાષ્ઠા  

સર્વજ્ઞ ભગવાનનું જ્ઞાન એ કોઈ કલ્પના, અનુમાન કે અંદેશો નથી પણ પ્રગટ સત્ય છે. ત્રિકાળજ્ઞાની હોવાથી તેઓ  વર્તમાનની ક્ષણમાં  ભૂતકાળ અને ભવિષ્ય બંને જાણી શકે છે. અનંતકાળથી જીવનો મોક્ષ થયો નથી. તીર્થંકર ભગવાને પોતે સૂક્ષ્મ ચિંતન, ધ્યાન અને સમાધિનો પુરુષાર્થ કરીને મોક્ષનો માર્ગ આચરીને કંડારી બતાવ્યો. તેઓની દૂરંદેશિતા જ આખા જગતનું  કલ્યાણ કરવા સમર્થ  બની છે.

દીર્ઘદ્રષ્ટાની દિવ્યતમ દૂરંદેશિતા

સંતોમાં રહેલી દૂરંદેર્શિતા કેટલી અધિક કલ્યાણકારી છે તે તો પરમ પૂજ્ય બાપુજી તેમજ પૂ. ભાઈશ્રીના પવિત્ર સાંનિધ્યમાં રહેતાં આપણે સાક્ષાત્ અનુભવી રહ્યાં છીએ. વર્તમાન ક્ષણની કલમ દ્વારા  ભવિષ્ય લખાઈ રહ્યું છે એ સત્યને  ક્યારેય વિસ્મૃત ન કરનારા એવા અગ્રશોચી પૂ. ભાઈશ્રી સતત જાગૃત રહે છે. તેમની અલૌકિક નિશ્રામાં બધું જ યોગ્ય અને યથાર્થ રીતે થઇ રહ્યું હોવાથી; વર્ષ પ્રતિ વર્ષ આશ્રમ તેમજ મુમુક્ષુઓ આધ્યાત્મિક રીતે ઉન્નત થઇ રહ્યાં છે.

નેતૃત્વ કરનાર દરેક વ્યક્તિમાં આ ગુણ હોવો અતિ આવશ્યક છે. પ.પૂ.ભાઈશ્રી એક અમૂલ્ય રત્ન છે, એવું હીરા પારખું પરમ પૂજ્ય બાપુજીએ જાણી લીધું. સ્વભાવે શાંત, ઓછું બોલનારા, તત્વમાં રુચી ધરાવનારા, નિષ્ઠાપૂર્વક આજ્ઞાપાલન કરનારા, ધીરજ કેળવીને, વિનય અને વિવેક સાચવી બધાં જ કાર્યો વિચારીને કરનારા એવા પ.પૂ. ભાઇશ્રી એક આદર્શ શિષ્ય છે એમ બાપુજીએ નકકી કર્યું. કુશળ શિલ્પીની જેમ પૂ. બાપુજીએ પૂ. ભાઇશ્રીમાં રહેલી ચૈતન્ય મૂર્તિને અનાવરિત કરી તેમના અલૌકિક સ્વરૂપના દર્શન મુમુક્ષુઓને કરાવ્યા. જેમ એક નિપુણ ઝવેરી હીરામાં પહેલ પાડે તેમ પૂ. બાપુજીએ પૂ. ભાઇશ્રીના આત્માને  તરાશી તેને ચમકાવ્યો. પૂ.  ભાઇશ્રીના આત્માનો દિવ્યપ્રકાશ, તેમના ચૈતન્યનું તેજ એવું પ્રગટ થયું કે અનેક મુમુક્ષુઓના તેઓ પથપ્રદર્શક બન્યાં.  ભાઈશ્રીને પોતાના ઉત્તરાધિકારી સ્થાપી "શ્રી રાજ સૌભાગ આશ્રમ’’નાં ભવિષ્ય માટે આત્મહિતૈષી બાપુજી નિશ્ચિંત થઇ ગયા. આ હતી પૂ. બાપુજીની  દૂરંદેશિતા તેમજ મુમુક્ષુ  પ્રત્યે વરસેલી કૃપા.

પ.પૂ. ભાઇશ્રીની કલ્યાણકારી દૂરંદેશિતા  
ભવ્ય  શ્રી સૌભાગભાઈ  તેમજ પરમ કૃપાળુદેવની  દેહવિલય  શતાબ્દીની  ઉજવણી થઇ  તે પૂ. ભાઇશ્રીની દૂરદર્શિતાનું પ્રમાણ આપે છે. કૃપાળુદેવ ઉપરની  ફિલ્મ, સચિત્રદર્શન કરાવતું પુસ્તક, કૃપાળુદેવના પદોની સીડી તેમજ 90 (નેવું) ચિત્રોના પ્રદર્શનના નવનિર્માણમાં પ.પૂ.ભાઇશ્રીની દિવ્ય દીર્ઘદ્રષ્ટિની પ્રેરણા નિમિત્ત બની.

કૈલાસ માનસરોવર હોય કે ચાર ધામ, બધી જ  ધર્મયાત્રાઓમાં  પૂ. ભાઇશ્રીની  દૂરંદેશી તે ધર્મયાત્રાઓને અનોખી બનાવી દેતી હોય છે. 

દેરાસરજી, રાજ મંદિર, કલ્યાણ હોલ, સૌભાગ સ્મૃતિ, અન્નપૂર્ણા વગેરે આશ્રમના પ્રાંગણમાં બંધાયેલ તમામ મંદિરો  તેમજ સ્મારકોમાં તેમની  વિશિષ્ઠ  આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિનો પરિચય પ્રાપ્ત થાય છે.

`રાજમાર્ગનું યોગારોહણ’ તેમજ `પ્રેમની પરબ’ એ પ.પૂ.ભાઇશ્રીની  દૂરંદેશી તેમજ ખંતના ચમત્કારિક  પરચા છે. મુમુક્ષુઓની  આધ્યાત્મિક પ્રગતિ અને સાયલા તેમજ આજુબાજુના તાલુકાઓની પ્રાથમિક શાળાઓના શિક્ષણમાં આવેલું અદ્દભુત પરિવર્તન અનુપમ  છે.

2001ની સાલમાં ધરતીકંપને કારણે સાયલાથી 35 કિલોમીટર દૂર આવેલ નિનામા ગામ આખુંએ ધ્વંસિત થયું. પ.પૂ.ભાઈશ્રીએ તે ગામની મુલાકાત લીધી અને તત્ક્ષણ નિર્ણય લીધો કે જેટલું આપણાથી બની શકે તેટલું કરવું. તેમણે પોતાની તમામ શક્તિઓ કામે લગાડી અને 9 (નવ) મહિનામાં એક આદર્શ ગામ ઊભું કરી દીધું.   

પ.પૂ.ભાઇશ્રીની દૂરંદેશીએ સર્વને યોગ્ય માર્ગે  દોરવ્યા છે. પૂ. ભાઈશ્રી જેવા સત્પુરુષોનું યોગબળ  અધિક  કલ્યાણકારી નીવડયું છે. તેઓના આ ગુણને અનેકવાર વંદના.

દૂરંદેશિતા ગુણને આપણામાં ખીલવીએ.

ચિંતા નહિ ચિંતન કરીએ.    
સમસ્યાની વચ્ચે ભયગ્રસ્ત માણસ ચિંતન કરી ઉપાય શોધવાને બદલે ચિંતા અને ફિકર કરતો રહે છે. ચિંતાને ચિંતનના મંગળ સ્વરૂપમાં ફેરવી નાખો. ઊંડી વિચારણા અને ચિંતન દ્વારા વ્યક્તિમાં દૂરદર્શિતાનો ગુણ વિકાસ પામતો જાય છે. નિર્ણય લીધા પછી બેસી ન રહેતાં મન અને શરીરને કામે લગાડવા. નિર્ણય અને ખંત, કાર્ય અને શ્રદ્ધા અજબ જાદુઈ ચમત્કારો સર્જે છે.  

ધીર-ગંભીર બનીને સૂક્ષ્મ નિરીક્ષણ કરતાં રહીએ.  
સામાન્ય ઘટનાઓ પણ લક્ષપૂર્વક જોતાં શીખીએ. ભલે જીવન ગતિશીલ હોય પણ પ.પૂ.ભાઇશ્રીની જેમ શાંત ચિત્તે એકાગ્રતા કેળવી, સંજોગોનો તેમજ વ્યક્તિઓનો અભ્યાસ કરી પ્રેમપૂર્વક વર્તીએ.  

વાંચવું, સાંભળવું, વિચારવું, સમજવું અને અનુભવવું
ખૂબ વાંચીએ, ઘણું સાંભળીએ પણ તેના કરતાં અનેક ઘણું વધારે વિચારીએ અને  વાગોળીએ. જે સમજણ પ્રાપ્ત થઇ તે આપણા અંતરમાં સ્થિર થાય અને દરેક કાર્ય કરતી વખતે તે સમજણનો જ્ઞાનપ્રકાશ આપણને દોરતો રહે એવું જીવન જીવીએ. જીવનના અનુભવોમાંથી પસાર થઈએ ત્યારે આપણે જાગૃત રહીએ.

દુન્યવી ટૂંકા લાભોથી પ્રલોભિત ન થઈએ
આપણે ભૂલીએ નહિ કે સંસારનું સુખ સંસાર વધારનારું હોય છે. ક્ષણિક નહિ પણ શાશ્વત્ પ્રત્યે કેન્દ્રિત થઈએ.

સાવચેતીપૂર્વક જીવન ￰જીવીએ
પોતાના સુખ માટે અન્યને દુઃખી ન કરવાં. જે ધરતીમાતા ઉપર આપણે જીવીએ છીએ તેની સેવા કરવી. તેના અખૂટ ભંડારને નુકશાન ન પહોંચે, જે પર્યાવરણમાંથી શ્વાસ લઈએ  છીએ તેની સંતુલના જળવાય તેની સુવિશેષ કાળજી રાખીએ.  

સાચો દૂરંદેશી

સાચો  દૂરંદેશી વ્યક્તિ આ ભવથી અધિક પરભવનો વિચાર કરે છે. હું કોણ છું? આ જગત શું છે? સુખ શું? દુઃખ શું? કર્મસત્તા શી? મુક્તિ શું? મુક્તિનો માર્ગ કોણ બતાવે? આ બધાં પ્રશ્નોનો યથાર્થ  ઉત્તર મેળવીએ. સદ્દગુરુના આશ્રયે રહી જે અહિંસા, સત્ય, અચૌર્ય, અપરિગ્રહ અને બ્રહ્મચર્ય પાળી નિર્મળ જીવન જીવે તે સાચો દૂરંદેશી કહેવાય.

આખું જીવન એક ઘટના છે, દૂરંદેશી વગર તે દુર્ઘટના બની જશે. પરમ પૂજ્ય ભાઇશ્રીની અમૃત નિશ્રામાં આપણે સંસારના કિનારેથી આપણી જીવન નૌકાને દૂરંદેશિતાના હલેસા વડે હંકારી, મોક્ષના, શાશ્વત્ સમાધિસુખના કિનારે લઇ જઇએ.

---

Moments of Insight: Foresight