During Paryushan Mahaparva the Kalpasutra shastra is read. The shatra contains the biographies of Tirthanker bhagwans, most notably Shree Parshvanath Bhagwan and Shree Mahavir Bhagwan.
In Raj Saubhag ashram Sayla Br Vinubhai has read the Kalpasutra under Param Pujya Bapuji’s and Param pujya Bhaishree’s agna for many years.
The recordings below are from 2017 and are shared here for your inspiration.
Raj Saubhag Ashram mumukshus Ashokbhai Parekh (Sudan show) and Manjuben Navin Raja (Nairobi) sponsored 3 shows of the Yug Purush play in Sudan (2) and Nairobi (1).
Two shows were hosted in the newly renovated Friendship Hall, Sudan. The first show was hosted on 29th September 2017 in Gujarati. Over 650 people watched the impact of Shrimad Rajchandra on Mahatma Gandhi. The head of Omdurman Community, Dr. Anil Mithani, Purushottam Samal (Attaché Commercial & Property, Embassy of India) were among the chief guests.
The second show in Sudan, in English, was attended by 550 guests at the same venue. Among the dignitaries present were the Minister of Culture - Sudan, Mr. Al Tayeb Badawi; Mr. Amrit Lugun (Ambassador, Embassy of India Khartoum), Hassan Abdel Gadir Hilal (Minister of Environment) and members of the Coptic Church and Missionaries of Charity, along with the head of African Development Bank, Dr. Abdul Kamara.
The sponsor of the show Ashokbhai Parekh is very humble and was extremely reticent about his name being mentioned. He says its all “Guru Kripa”.
Another mumukshu, Manjuben Navin Raja and her family sponsored Yug Purush in Nairobi at Oshwal Center. More than 500 people watched the play.
Kalpasutra is one of the important Jain texts and traditionally recited during Paryushan Mahaparva. The first section describes the lives of the twenty-four Tirthankars. The second part chronicles the life of Shree Mahavir Swami Bhagwan. The third part describes the rules for Sadhu-Sadhiviji and the laws during chaturmas (rainy season).
We are please to share the recording of Br Vinubhai reciting the Kalpasutra during Paryushan in 2017:
Having Br. Minalben here in London is a true blessing and a great opportunity for all to strive inwardly, understand, introspect, immerse and be happy. Scroll down to see the various events held. We will upload the video and audio swadhyays here for you to watch again.
Video: Scroll down to watch them below.
Audio: You can download these from our Google folder using this link. You don't need a google or gmail account for this and the downloads are free.
It is an amazing experience to come together in Satsang and strive on this spiritual journey together. Br. Minalben's presence, wisdom and smile was just amazing. She made such a deep subject so accessible, practical and applicable to all of us in our daily lives.
The weekend was uplifting, energising and eye opening. As we strive to move from gati to pragati, contemplating deeply on the 7 lakshan or defining characteristics of the soul are key in removing this delusion and immersing in the self. Br. Minalben's topic for the weekend was Letter 438 from Shrimad Rajchandra Vachanamrut in which Krupaludev writes a verse from Banarasidasji Maharaj Saheb in which he describes 7 defining characteristics or Lakhshans of the Soul.
“‘સમતા , રમતા , ઉરધતા , જ્ઞાયકતા , સુખભાસ ;
વેદકતા , ચૈતન્યતા , એ સબ જીવ વિલાસ’”
Minalben described each characteristic using the guiadance of both Param Pujya Bapuji and Bhaishree's explanations on this letter. She broke each characteristic into 3 key points of contemplation, how we can practically apply these contemplations in our daily lives and what benefits we get from their contemplation.
Shibir participants got the opportunity to meet Minalben in small intimate workshops throughout the weekend where she gave guidance on meditation, answered questions, clarified misunderstandings and gave us individual boosts of inspiration to strive forward.
Mumukshus completed 3 meditations each day as well as silent reflection and introspection.
The atmosphere was silent, yet vibrant, energising and immersing, joyous, awakening and so much more. As mumukshus we felt like a family seekers collectively supporting each other and inspiring one another on this tremendous journey. So wonderful.
During the week Br. Minalben has been taking quotes or suvakyo of Param Pujya Bapuji. Br. Rasikbhai has expanded and reflected on these quotes in his book Satguru, Sant ane Satpurushono Mahtmya.
Oshwal Association UK (OAUK) North West Area hosted Br. Minalben at their Ekta Centre in Kingsbury. With a full hall seating almost 300 people Minalben was greeted with a warm and inviting audience. Following some mesmerising bhakti by Paarul, Minalben took her swadhyay on the subject of 'Vinay' or Respect - taking her starting point from Bhagwan Mahavir's last sermon the Uttradhyan Sutra.
I shall remain happy and spread happiness.
હું સદૈવ પ્રસન્ન રહીશ અને મારા અંતર આનંદની પ્રસાદીથી સર્વ જીવોને સુખ આપવાનો પ્રયત્ન કરતો રહીશ.
How blissful and angelic our life would be if we could always be happy and be spreading happiness. If we look closely at our motivations, happiness is always our main goal. Happiness is the end result we desire from all our activities and efforts. Happiness is our eternal desire.
But what does it mean to be happy? What is its true source? Can anyone emain permanently happy?
We all seek happiness externally
Most of us find happiness in the food we eat, clothes we wear, friends we meet, movies we see, games we play and so on. These are all part of our external existence. Our search for happiness has mostly remained external. We try connecting to things that have never been or will never be part of us. But, none of these are sources of permanent happiness.
Happiness lies within
Param Pujya Bhaishree points us in the opposite direction.
"Be with your self, do nothing, just relax and manifest peace. True happiness lies within you. Happiness is your inherent nature. o find true permanent happiness you need to know, understand, meditate and realise the basic fundamental characteristic of your soul."
Gladly welcoming everything that comes our way, seeing God in all living beings, loving, caring and forgiving: these are the sources of true happiness. With a peaceful and joyful state of self awareness, inner wakefulness, resting in pure consciousness, and delightful contentment we can dwell in our own natural home of happiness.
We have a choice in every situation
If we look closely we are surrounded by the ongoing miserable conditions of life. unsatisfied desires, hysical illness, problems of ageing, lack of enough income, misunderstandings due to the generation gap, natural calamities, errorism, tensions between countries, clashes among communities etc.
There are always innumerable reasons to remain sad and depressed. How do we deal with them? In the midst of depressing and hateful circumstances, can we still be a messenger of joy and peace?
Even while we confront social injustices and fight for a better situation for ourselves and others, we can still protect our liveliness and optimism. We can choose to guard our happiness at all times. If we are not careful, then even when we have what we wanted, we will remain unhappy.
Let us take full responsibility for our own happiness. Our experience of life depends on how we accept situations and how we react to them.
Break free from the smallness and expand your love
Guiding us towards the permanent happiness that we all desire, Bhaishree tells us that love is the path we must walk on:
"You identify yourself with the body, so you direct your love towards those with whom you have a relationship with at the physical level. You are not able to manifest the kind of love that is beyond name and form. Realise that your current embodied existence is not your permanent home. Do not get attached to it. Love has no form, love is divine, love is God, love is omnipresent. Love is true happiness. Each one of us is entrusted and empowered with universal love. Misidentification blocks our love and restricts it to just few souls. Become an embodiment of Love, the divine light that you have within you is all pervasive, do not confine yourself in smallness, let your divine light be boundless."
Beyond the limits of embodied existence
The wheel of reincarnation has been churning out immense pain and misery. Birth, death, old age, illness, all of this suffering is associated with the body. For permanent happiness, we need to free ourselves from embodied existence. Imbibing virtues, the right attitude, adhering to the truth, developing discipline and contemplating our true nature will help us to evolve in this divine love and happiness. Self realization and steadfast consciousness will shed all karmas and liberate our soul. All these virtues are embedded in pure, divine, selfless love.
Adopt an attitude of happiness now
We may feel that until we have achieved self realisation we cannot experience any real happiness, or indeed share it with others. But that is not true, we can each start to cultivate the attitude needed to remain happy right now, amidst our everyday mundane lives.
Contemplate these simple shifts:
- Satisfaction is more important than success.
- Peace is much more valuable than pleasure or power.
- Erase bad memories.
- See the good in others.
- Ignore the thorns, and be happy with the roses you are blessed with.
- Alleviating the pain of others will multiply our own happiness.
- Pursuing self-improvement, is more important than comparing yourself to others.
- Find humor in every situation of life.
- Give yourself more opportunities to laugh, free your restrained energies and be happy.
- Spend more time with Mother Nature.
- Place more importance on what you spend, rather than what you have accumulated.
- Be active, exercise regularly or play some sport.
- Read books that help you remain positive and constructive.
- Do not live in the past or in the future, but be attentive in moment of now.
- Enjoy music and sing, even if you may not have a good voice!
- In every situation, happiness is a choice, opt for it. Develop an attitude to remain happy.
- Live simply and most of your happiness shall remain with you.
- Always be happy inside, as we cannot change things outside us but we can certainly change our approach and attitude towards life.
Like Param Pujya Bhaishree and Pujya Minalben, be happy and spread happiness.
The only relationship that will ever keep us happy is the relationship with our own soul.
A western journalist once asked Mahatma Gandhi, about how he remained so happy at all times. Gandhi’s reply, in three words, was stunningly profound.
Journalist: "Bapu, what is the secret of happiness?".
Gandhi: "Renounce and enjoy"
What is renunciation? It is to let go of all things, that binds our soul. Perfect renunciation is to remain detached from all material things of the world, even while living in midst of them.
Our destiny will unfold in challenging ways, but if we cultivate patience and mindfulness, then we shall be able to respond appropriately to each of our life’s situations. How we choose to deal with these situations shall determine our happiness and our fate.
Renunciation is an act of liberation. Unattached we keep flowing freely.
More than doing, we need to rest in our being.
Rather than being your thoughts and emotions be the awareness behind them.
Having a purpose is important in worldly life, but not having a purpose is the fundamental basis of renunciation. This is how we shall be able to peacefully guard our happiness and spread it too. May Param Pujya Bhaishree’s happiness be ours too.
એવું જીવન તો કેવું સુંદર કે જે જીવનમાં હું સતત આનંદની મસ્તીમાં રહી શકું. સર્વને સુખ, શાંતિ અને આનંદની પ્રસાદી આપી શકું.
આપણી તમામ પ્રવૃત્તિઓનો લક્ષ એ જ છે કે આપણે આનંદમાં રહીએ. જીવનનું મુખ્ય ધ્યેય પણ એ જ છે કે હું સદૈવ સુખી રહું. નાનામાં નાના જંતુથી માંડીને મદોન્મત્ત હાથી સુધીના સઘળા મનુષ્ય તેમજ દેવદાનવોની સ્વાભાવિક ઈચ્છા છે કે તેઓ સુખ, શાંતિ અને આનંદને પ્રાપ્ત કરે. કોઈ પણ જીવ ક્યારે પણ દુઃખને ઈચ્છતો નથી અને હર-હંમેશ કેવળ આનંદને ઈચ્છે છે. પ્રશ્ન એ છે કે આપણે, સાચું સુખ અને આનંદ કોને ગણીશું? તે સાચું સુખ અને સાચો આનંદ ક્યાંથી મળે? શું કોઈ આત્મા આનંદની સમાધિમાં કાયમ માટે ટકી શકે ખરો?
અત્યાર સુધી આપણે બાહ્યમાં જ સુખ અને આનંદને શોધતા રહ્યાં છીએ
મોટા ભાગનાં સંસારી જીવો માટે સુખ એટલે સ્વાદિષ્ટ ભોજન, સારા કપડાં, મિત્રો સાથેની મોજમસ્તી, સિનેમા ઘરમાં જઈ કોઈ ચિત્રપટ જોવું, મન ગમતી રમત રમવી અથવા ચોપડી વાંચવી. આ બધાં બાહ્ય પરાવલંબિત સુખો છે. અનાદિકાળથી સુખ, શાંતિ અને આનંદને આપણે શરીર સાથે જોડેલું છે. શરીરના સુખે સુખી અને તેના દુઃખે દુઃખી. આત્મા તરફ ક્યારેય વળ્યાં નથી કે જે શાશ્વત સુખનો પૂંજ છે, આનંદનો ઘન છે.
આનંદનો મહાસાગર આપણી અંદર રહ્યો છે
આનંદના મહાસાગર એવા પરમ પૂજ્ય ભાઈશ્રી કહે છે, “કંઈ કર નહિ, માત્ર તું તારામાં સમાઈને રહે, પ્રતિભાવ આપ્યા વગર જોયા કર, જાણ્યા કર, અસંગ થતાં જ તને નીરવ શાંતિનો અનુભવ થશે. જેને સંસારની કોઈ જ ફિકર નથી એવો ફકીર બની જા. આનંદ એ તારો મૂળભૂત સ્વભાવ છે. જો તારે શાશ્વત આનંદ જોઈતો હોય તો, આત્માના ગુણ અને લક્ષણોને પ્રથમ જાણ, તેની ઊંડી વિચારણા કર, ધ્યાનમાં તેનું ચિંતન કર, એમ કરવાથી તું તારા આત્માને સાક્ષાત અનુભવીશ.”
આનંદ સહિતની જ્યાં અંતરજાગૃતિ ખીલેલી છે, જ્ઞાનભાવમાં રહીને જ્યાં જીવનનાં કાર્યો થાય છે, ત્યાં વિશેષ પ્રકારનો આધ્યાત્મિક સંતોષ અનુભવાય છે. ધીરજ, સહનશીલતા અને ક્ષમા જ્યાં જીવંત છે, ઉદયને પ્રેમથી આવકારવામાં આવે છે, જગતના જીવોમાં ઈશ્વરના દર્શન થાય છે, વિશ્વના તમામ જીવાત્માઓ પ્રત્યે એક સરખો પ્રેમ વેદાય છે, જ્યાં વાણીમાં અભિમાન નથી, પ્રેમની પાછળ કોઈ હેતુ નથી, અપેક્ષા વગર કાળજી લેવાય છે, અને પ્રાર્થનામાં કોઈ ફરિયાદ કે સ્વાર્થ નથી ત્યાં હરહંમેશ સુખ અને આનંદ નિવાસ કરે છે. આ છે સુખનું - આનંદનું સરનામું.
અતૃપ્ત ઈચ્છાઓ, અપંગતા, શારીરિક માંદગી, વૃદ્ધાવસ્થા, ઓછી કમાણી, બે પેઢીઓ વચ્ચેનો વિચાર ભેદ, કુદરતી આપત્તિઓ, આંતકવાદ, બે દેશો વચ્ચેનો તણાવ, બે કોમો વચ્ચે અથડામણ, આવી અનેક બાબતોથી આપણું જીવન ઘેરાયેલું છે. જ્યાં જોઈએ ત્યાં દુઃખ, અશાંતિ અને અસંતોષ દેખાય છે. બાહ્યથી સુખી દેખાતા માણસના અંતરમાં પ્રવેશ કરીએ તો ત્યાં પણ ઉપાધિઓ, કષાયના પરિણામો, ઈર્ષા, ભય, અભિમાન વગેરે ભારોભાર રહ્યાં છે. અનંત દુઃખોથી ભરેલા આવા સંસારમાં હું કઈ રીતે આનંદને પ્રાપ્ત કરું? જ્યાં નફરત અને વેરનું વાતાવરણ ખૂબ છે એવા જગતમાં હું કઈ રીતે આનંદનો પર્યાય બનીને જીવી શકું?
ભલે આપણા હક્કો માટે કે પછી અત્યાચારો વિરુદ્ધ લડવું પડે છતાંય આપણે આપણો ઉત્સાહ ટકાવી શકીએ એમ છીએ. જો જાગૃત રહીએ તો બાહ્યમાં જે થઇ રહ્યું છે તેનું દુઃખ મનમાં ન લાગે, ભય ન સતાવે, મન ચિંતાથી મુક્ત રહે અને આવા વિષમ સંજોગો વચ્ચે પણ આપણે આપણા આનંદને જાળવી શકીએ એમ છીએ. સકારાત્મક દ્રષ્ટિ કેળવીને હર્ષપૂર્વક જો આપણે આપણા કર્મના ઉદયને તેમજ જગતમાં થતી ઘટનાઓને સ્વીકારી લઇશું તો આપણો પ્રેમ અને આનંદ ક્યારેય કરમાઈ નહીં જાય. આપણા ઉત્સાહને જીવંત રાખવો એ આપણા હાથની વાત છે.
તમારા પ્રેમને વિશાળ અને વિરાટ બનાવી દો
મોક્ષના માર્ગદાતા પ.પૂ. ભાઈશ્રી કહે છે કે “આપણે શરીરને જ પ્રાધાન્ય આપ્યું છે. શરીરની ઓળખ એ જ મારી ઓળખ એવું અનાદિથી દ્રઢ થઇ ગયું છે. શરીર સાથેની આ એકત્વ બુદ્ધિ એવી છે કે આપણો પ્રેમ શરીર સુધી જ મર્યાદિત રહ્યો છે. જે નથી દેખાતું તે છે જ નહિ એ રીતે આત્માને સદંતર ભૂલીને બધા વ્યવહારો થઇ રહ્યાં છે. જે પ્રેમ વિશ્વ વ્યાપી બની શકે એમ છે એ પ્રેમને આપણે નાના કુંડાળામાં પૂરી દીધો છે. ભૂલી જઈએ છીએ કે આ શરીર એ તો ક્ષણભંગુર છે, આત્મા તેમાં લાંબો સમય નથી રહેવાનો. શરીર પ્રત્યેના મોહ તેમજ મમત્વભાવને આપણે બરાબર સમજીને તોડવાનો છે. પ્રેમ નિરાકાર અને નિરંજન છે. પ્રેમ ઈશ્વર છે. તેને કોઈ જ્ઞાતિ, ધર્મ કે સંપ્રદાયના ભેદ નડતાં નથી. પ્રેમ આપવા ઈચ્છે છે અને તે પણ અપેક્ષા વગર. જો આનંદમાં રહેવું હશે તો પ્રેમના પર્યાય બની જવું પડશે કારણ કે પ્રેમમાં આનંદ સમાયો છે. પ્રેમમાં રહેલા આનંદને અનુભવવા માટે તેનો પ્રયોગ શરુ કરી દો. માત્ર કુટુંબ કે સ્નેહી સ્વજનો જ નહિ, દુનિયાના તમામ જીવોને પોતાના માનો, અન્યના ગુણોને ઓળખતા શીખો તો પ્રેમ સ્વાભાવિક ઉભરાશે. પોતાનો સ્વાર્થ ભલે ન સધાય પણ અન્યનું ભલું થાય છે તેમાં રાજી થાઓ. તમારી ચેતનાને વિશ્વવ્યાપી બનાવી દો”.
આપણે તો અનંતના યાત્રી છીએ. દેહમાં પૂરાઇને કેમ રહેવાય.
શરીર એ જ વેદનાની મૂર્તિ છે. અનંત દુઃખ તે દ્વારા જ આપણે ભોગવીએ છીએ. જન્મ - મરણ, વૃદ્ધાવસ્થા, રોગ, આ બધું દેહ સાથે જોડાયેલું દુઃખ છે. અવ્યાબાધ સુખ અને શાશ્વત આનંદની પ્રાપ્તિ માટે જરૂરી છે કે આપણે જન્મમરણના દુઃખમયચક્રને હવે રોકી દઈએ અને સિદ્ધ પરમાત્માની જેમ વિદેહી અને અયોગી બની જઈએ.
શાશ્વત સુખ અને આનંદને આપણા જીવનનો અભિગમ બનાવી દઈએ.
શાશ્વત સુખને પ્રાપ્ત કરવા માટે આપણે ગુણોને સીંચતા રહીએ, પરમ સત્યને પામવાનું લક્ષ ક્યારેય ન ભૂલીએ, યોગ્ય જીવન વલણ અપનાવીએ, અનુશાસન અને સંયમ દ્વારા જીવનને ઉન્નત રાખીએ અને અંતે ભાઈશ્રી જેવા સમર્થ સંતની નિશ્રામાં આત્માના ગુણોને સમજી તેને સાધી દિવ્ય પ્રેમ અને આનંદમાં સ્થિર થઇ જઈએ. આત્મસાક્ષાત્કાર એ પ્રથમ પડાવ છે અને ત્યાર બાદ નિજસ્વરૂપની અખંડ સમાધિમાં અનંત કર્મોની નિર્જરા કરીને આ આત્માને મુક્ત કરવાનો છે. તમામ ગુણો પ્રેમમાં રહેલા છે. તે પ્રેમના દર્શન ભાઈશ્રીમાં થાય છે, તેમનું એ નિર્મોહી વાત્સલ્ય એ આપણી સજીવન મૂડી છે. તેમાં સતત ઝબોળાઈને પવિત્ર થતા રહેવાનું છે.
મારે આનંદમાં રહેવું છે અને આનંદની લ્હાણી કરવી છે. પણ એ કેવી રીતે શક્ય બને જો હું પોતે દીન અને દુઃખી હોઉં? જે મારી પાસે નથી તે હું અન્યને કેવી રીતે આપી શકું? શું આનંદની પ્રાપ્તિ આત્મસાક્ષાત્કાર પછી જ થશે?
એ વાત સાચી છે કે આનંદનો મૂળ સ્રોત આત્મા છે પણ જો હું મારું લૌકિક જીવન જાગૃતિપૂર્વક જીવીશ તો તે જીવનમાં અનેક પ્રકારના અલૌકિક ગુણપુષ્પો ખીલશે અને તેની સુવાસથી મારું જીવન આનંદથી મઘમઘી ઉઠશે. એવા કયા મહત્વના મુદ્દાઓ છે જે મારું લૌકિક જીવન અલૌકિક બનાવી દેશે?
જીવનને એક નવી દિશા આપો:
- સફળતા કરતાં સંતોષ અને સુખ, તેમજ સત્તા કરતાં શાંતિ વધારે મહત્વની છે એ યાદ રાખો.
- જીવનની દુઃખભરી સ્મૃતિઓને ભૂંસી નાખો અને ભુલાવી દો.
- અન્યમાં રહેલા ગુણોને જોતા રહો.
- પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય મધ્યે રહેવાનો અધિક પ્રયાસ કરવો.
- પ્રગતિના પંથે આગળ વધતાં મારે સરખામણી મારી જાત સાથે કરવાની છે. કોઈ અન્ય વ્યક્તિ સાથે નહિ.
- અન્યના દુઃખને દૂર કરવાથી આપણું સુખ અનેકગણું વધે છે.
- જીવનની બધી જ પરિસ્થિતિઓમાં હસતા રહેવું, જીવનને વિશાળ બનાવવું અને ઉદાર બની આપણી શક્તિ અને ઉર્જાને મુક્તપણે વહેતી રાખવી.
- શું ભેગું કર્યું એના કરતાં વધારે મહત્વનું એ છે કે શું વાપર્યું.
- કાંટાઓની ગણતરી કરવાને બદલે મળેલા ગુલાબોની ધન્યતા અનુભવો. જે મળ્યું તેમાં સંતોષ રાખી તેનો સદ્ઉપયોગ કરવો.
- જીવનમાં સક્રિય રહેવું, રોજ નિયમિત વ્યાયામ કરવો અથવા તો કોઈ પણ રમત રમતા રહેવું, જેથી શરીરને કસરત મળે અને મન પ્રફુલ્લિત રહે.
- વિષમ સંજોગોની મધ્યમાં પણ ખુશ રહી શકાય એમ છે. શાંતિ અને આનંદ એ જીવનના મુખ્ય બે લક્ષ રાખી તમામ પ્રવુતિઓ કરવી.
- ભૂતકાળ અને ભવિષ્યનો વિચાર છોડી દઈ વર્તમાનની ક્ષણમાં જીવવું.
- દિવ્ય સંગીત સાંભળતા રહેવું, ભલે આપણે બેસૂરા હોઈએ, છતાં પણ ગાતા રહેવું.
- જો સાદગીભર્યું જીવન જીવીશ તો મારો અંતરઆનંદ આપોઆપ જળવાઈ રહેશે.
- આપણે ઇચ્છીએ તો પણ બહારની દુનિયા બદલાવી નહિ શકીએ. હું બદલાઇશ તો મારી દુનિયા તેની મેળે બદલાઈ જશે માટે હું સદૈવ રાજી રહીશ.
- ઉત્તમ પુસ્તકો વાંચતા રહેવું કે જે વાંચી આપણો ઉત્સાહ અને થનગનાટ વધતો રહે.
- હું એકલો આવ્યો છું અને એકલો જવાનો છું, કંઈ લાવ્યો નથી અને કંઈ લઈ જવાનો નથી માટે મારું શું હતું જ કે ખોવાનો વારો આવે.
- જે થાય છે તે સારા માટે જ થાય છે. જે બને છે, તે યોગ્ય જ બને છે કારણ બનનાર છે તે ફરનાર નથી અને ફરનાર છે તે બનનાર નથી.
પરમ પૂજ્ય ભાઈશ્રી તેમજ પૂજ્ય મીનળબેનની જેમ હું હંમેશા આનંદમાં રહીશ અને જે મળે તેને આનંદની પ્રસાદી આપતો રહીશ.
એક માત્ર આત્મા સાથેનો જ સંબંધ શાશ્વત આનંદને આપનારો છે. સતદેવ, સતગુરુ અને સતધર્મ તે સંબંધ બંધાવી આપવામાં નિમિત્ત બને છે.
મહાત્મા ગાંધીજીના ચહેરાનું નૂર જોઈ એક અંગ્રેજ પત્રકારે પૂછ્યું:
પત્રકાર: “બાપુ, તમે સદૈવ આનંદમાં રહો છો, તે આનંદ પાછળનું રહસ્ય શું છે?
સચોટ અને માર્મિક ઉત્તર આપતા બાપુએ તુરંત જવાબ આપ્યો,
બાપુ: “તે આનંદ ત્યાગ માંથી પ્રગટે છે, જયારે બધું છૂટી જાય ત્યારે મુક્તિનો આનંદ સહજ અનુભવાશે. તમે મુક્તાનંદ બની
જશો.”
પ્રશ્ન થાય કે ત્યાગની ખરી વ્યાખ્યા શું? શું સંસાર છોડી, કપડાં બદલાવી, સાધુ જીવન જીવવું એને જ ત્યાગ કહીશું? “જે કંઈ આત્માને બાંધે તેને જતું કરવું તેનું નામ ત્યાગ”. જ્યારે અંતરમાં ત્યાગ વેદાય ત્યારે વસ્તુઓને છોડવી પડતી નથી તે આપોઆપ છૂટી જાય છે. સમયના વહેણ સાથે કર્મકૃત જીવન સરકતું જાય છે. બધાંની વચ્ચે આપણે ઉભા છીએ અને છતાંએ કશામાં મોહ કે મમત્વ ન થાય તો સમજવું કે હવે આપણે ત્યાગની મસ્તીમાં જીવી રહ્યા છીએ. અંતરત્યાગ માટે બાહ્ય ત્યાગ જરૂરી છે. સંઘર્ષોનો સામનો કરતી વખતે જો ધીરજ અને જાગૃતિ કેળવાય, અંદરથી અલિપ્ત રહી શકીએ તો દરેક પરિસ્થિતિને આપણે હર્ષપૂર્વક, આનંદ સાથે ઓળંગી જશું.
ત્યાગ એજ મુક્તિ છે. ત્યાગ એજ તપ છે. પુદગળ સાથે જોડાવું એ પરતંત્રતા છે, પુદગળને મનથી ત્યાગી દેવું એ સ્વતંત્રતા છે. મોક્ષ થવા માટે, દ્રવ્ય અને ભાવથી ત્યાગમાર્ગને આરાધવો પડશે. સંસારમાં અનેક પ્રયોજનો છે પણ જેણે ત્યાગી જીવન જીવવું છે તેને પછી કોઈ પ્રયોજન રહેતું નથી. ત્યાગી મહાત્મા અસંગ થઇ મુક્તભાવે વહેતા રહે છે. તેમનો નિર્દોષ આનંદ અને તેમની અપૂર્વ શાંતિ અબાધિત રહે છે. નિર્દોષ, નિષ્કામ પરમ પૂજ્ય ભાઈશ્રી આવી રીતે મુક્તભાવે આનંદની લહાણી કરતાં જીવે છે. તેમના જીવનમાં માત્ર એક વસંતઋતુ જ છે. હર્યાભર્યા અને ખીલેલા તેઓ ઉત્સાહ, પ્રેમ અને આનંદના પર્યાય છે. પ્રાર્થીએ અને પુરુષાર્થ કરીએ કે જેથી તેમનો આનંદ આપણો બની જાય.
The video swadhyays from Paryushan 2017 will be uploaded day by day below for you to watch.
Paryushan Swadhyay 1:
Friday 18th Aug 2017 - Morning
Paryushan Swadhyay 2:
Friday 18th Aug 2017 - Afternoon
Paryushan Swadhyay 3:
Saturday 19th Aug 2017 - Morning
Paryushan Swadhyay 4:
Saturday 19th Aug 2017 - Afternoon
Paryushan Swadhyay 5:
Sunday 20th Aug 2017 - Morning
Paryushan Swadhyay 6:
Sunday 20th Aug 2017 - Afternoon
Kalpasutra Swadhyay 1:
Monday 21st Aug 2017 - Morning
Kalpasutra Swadhyay 2:
Monday 21st Aug 2017 - Afternoon
Kalpasutra Swadhyay 3:
Tuesday 22nd Aug 2017 - Morning
Kalpasutra Swadhyay 4:
Tuesday 22nd Aug 2017 - Afternoon
Paryshan parva is an 8 day Jain festival of reflection and seeking forgiveness for one's sins. Every evening pratikraman is undertaken during which one recounts not just the past day, week, fortnight, month but those transgressions and sins committed in the lasy year and beyond. One repents and asks for forgiveness. One reflects as to their root causes and makes firm resolutions to avoid them in the present and future. One disciplines the mind and the senses and stills one's awareness to reside within.
During this Paryushan Mahaparva we ask after all those tapasvis and wish them well in their sadhana and tapa.
Listen to the complete Shree Bruhad Alochana here. You can find the individual tracks and download options in our Bhakti Library
With the holy festival of Paryushan not even a month from now, all the believers in Jainism would have plans to increase their level of spirituality by fasting, meditating and praying.
While fasting is not always easy, there are other options that everybody (regardless of age, intelligence, profession or class) can undertake easily like the four principles of Jainism. Practicing them daily helps them integrate effortlessly into our lives.
Non-Violence (Ahimsa) - Ensuring that we do not harm to any soul in any way. That is, being extremely careful when you walk, talk, move, eat, use water, electricity etc.
Truth (Satya) - Always speak the truth. Pujya Bapuji would often say: ‘In difficult situations keep mum rather than speak a lie’. Either do not engage into things that you cannot tell others about or have the courage to confess when you have committed any wrong deed.
Non-cheating/Stealing (Achaurya) - Never let even the thought of stealing or cheating enter your mind. In case it does, be vigilant enough to not entertain such a thought.
Non-Possession/Non-attachment (Aparigrah) - Often our stress comes from trying to handle more than necessary – same goes for possessions or material things – allocate the quantity of things you need and give away excess possessions to those in need.
At the end of the day, we may have saved some lives and stopped ourselves from hurting others and mustered courage to own our mistakes, confess and ask for forgiveness.
For spiritual enrichment, Brahmnisht Minalben suggested to follow 6 simple things everyday. These 6 tasks have as much potential as meditation to uplift one’s spirits, make one happy and lead a disciplined life filled with gratitude.
• Wake up with a smile, look at life with enthusiasm and bow 3 times before the enlightened souls to say ‘Thank you’.
• Fold your hands in namaskar mudra to the universe and establish connection with everyone who is a part of it – celestial bodies, nature, family & friends. All souls are alike; the only difference is in the bodily form they take.
• Resolve to see things in positive light. Replace the negative thoughts with positive ones.
• Aspire something for the day. It can be anything as simple as spending time with an elderly person, teaching something to someone, helping a friend, politely talking to a person you dislike, to anything personal as beginning to learn a new skill. One must remember that desire is not the same as aspiration. Desire has latent selfishness whereas aspiration is about the joy of learning and giving.
• Never let yourself feel lonely. At any point you feel that you are alone, remind yourself that our Sadguru and our mother are always with you.
• Lastly, before going to bed, pray the Almighty to organize your life, while giving you the strength to take care of your day-to-day activities and the courage to live life judiciously.
Minalben ended with a beautiful and empowering couplet-
Alone I can say, together we can talk
Alone I can enjoy, together we can celebrate
Alone I can smile, together we can laugh
Giving his discourse in the same vein, Brahmnisht Vikrambhai sang a spiritually elevating song from the movie ‘Hamraaz, 1967’ that inspires about living life to the fullest and not letting anything influence you negatively, let alone harm you.
“If life is a song - sing it.
If life is an opportunity – grab it.
If life is a game - play it.
If life is a challenge - meet it.
If life is a dream - realize it.
If life is a sacrifice - offer it.
If life is love - enjoy it.”
Sai Baba”
Vikrambhai said: “Come what may, I choose to be Happy from within. I will not shy away from my duties, be righteous in my conduct, respond and not react in any circumstances. I will not let any force shake my determination, weaken my will or steal away my joy, even if that force is the thought of death. We often associate sadness and sorrow with death; but once you have befriended death, every moment of one’s life will be absolutely exciting. Think of life like a restaurant where everyone is served what they deserve. Thus, there is no place for complaints or regrets. There is going to be acceptance, love and happiness.”
Lyrics: Words so profound that they fill us with courage; a stirring power is transpired in us:
ના મૂંહ છૂપા કે જિયો ઔર ના સર ઝુકે કે જિયો
ગમોં કા દૌર ભી આયે તો મુસ્કુરા કે જિયો
ના મૂંહ છૂપા કે જિયો ઔર ના સર ઝુકે કે જિયો
Silence of speech and silence of mind is the state in which I want to firmly exist.
હું બને ત્યાં સુધી મૌન રહીશ અને ચંચળ મનની વિચારધારાઓને શાંત કરીને આત્મભાવે નિર્મળ જીવન વ્યતિત કરીશ.
A change that is irreversible and remains permanent is called “transformation”. This is a change that comes from deep within and lasts forever. Only by discovering and connecting with our soul shall this transformation occur.
Just as milk becomes curd, a green unripe sour mango ripens and turns yellow and tastes sweet, and a small seed grows into a huge mighty tree , the human body keeps ageing. These changes are irreversible, but the change occurred is not a permanent state. With time, all of these objects continue to decay and eventually fall apart.
The transformation that we are working towards is very different. It leads to a permanent shift.
Let us begin our contemplation with our current state: past and present. Since time immemorial, we have been enduring inexhaustible pain. Our suffering has been immense. For endless time we have been brutalized and put to death. In consonance with karmas bound, the physical anatomy has kept modifying and our soul has always remained caged. Sadly we do not even realise that we are caged in the body.
In our mind it has now become explicitly clear that “Yes, I am the soul and not the body”, but this reality is not visible to us in the course of our daily actions. We do not recollect our past lives, nor are we able to see the influx of karmas, when they come and bind our soul. If we could, then our conduct would have surely been different.
Do we wish to bring about a revolutionary change? A permanent shift to the way we exist and endure in this universe. Who am I? Why do I suffer so much? Where have I come from and where will I go? These are the key questions that we have never answered.
In the vastness of this cosmos, our soul is merely a tiny speck, yet it is enormously empowered. We must explore, unveil and use our capabilities constructively in order to stop further enslaving our soul, and to free ourselves from all karmic bondage.
Shedding the mortal body forever , living in effortless, choiceless pure awareness is what we all seek. Residing in the body but living in self awareness is true inner transformation. How do we achieve this?
Finding a True Guru, seeking His refuge we unconditionally surrender to Him. With His grace our inner transformation begins. Param Pujya Bhaishree has lovingly accepted us, in his graceful shelter we resolute to bring meaning and direction to our chaotic lives. Following and contemplating on His agnas , raising our awareness is the next step.
Initially for few months we remain enthusiastic , but then our efforts fizzle out. Why does this happen? How do we overcome it?
What we enjoy is what we continue doing. When happiness is not reaped, the whole pursuit seems futile and we stop investing our time in it. Let us not make following agnas monotonous by introducing variety in performing them. Initially we may need a friend or a family member to jointly recite and read with us . Discussing the poems mutually, or singing them differently are some possible ways to preserve our interest and joy.
The fruits of contemplation are instant.
By contemplating, we actually allow our Guru to work within us. How many of us do this consciously? This is one of the most important element that can accelerate our progress. Yet we do not prioritise it and so do not have time to contemplate.
Lack of concentration is another big hurdle. Most of the time we are not present to what we are doing. Stressed and tired, how do we expect our mind to concentrate? Our lives are directed by the unconscious mind and then we resign to the outcome as our “fate”. Let us instead be conscious of the thoughts, feelings and behavior we exhibit.
Having unwavering faith, while we abide by our agnas is of utmost importance. In our darkest moments, it is faith that lights our hope and helps us to believe what we cannot see. It is faith that keeps us going.
A simple and noble life is most essential. Unfortunately to satisfy our worldly desires we busy ourselves with activities such as accumulating wealth. We have yet to realise that needs can be satisfied but greed can never be satiated. Vainly, trying to satisfy our greed, we keep compromising our ethical values and forsake our integrity.
Being disciplined, reviewing our priorities we ought to manage our time in the best possible manner. We have failed to understand that time it always our most valuable resource.
Aristotle said " Knowing yourself is beginning of all wisdom'. The deeper we go, the more we introspect, the more clearly we shall understand that we have been our own enemy. We are skilled at analysing our worldly failures but we rarely analyse our spiritual endeavors.
To infuse our life with spirituality, we must relinquish and disengage ourselves from worldly matters. We must resist the temptation to keep engaging unnecessarily, advising and interrupting in matters that are of no real concern to us.
Valuing virtues, we need to cultivate and live them. We must dissolve our anger with forgiveness, pride with modesty, deceit with straightforwardness and greed with contentment. Virtues are our tools of enlightenment. Just look at Bhaishree: he is full of them! How tactfully he uses them and makes his and our world so divinely beautiful.
Even though we know that happiness lies within us, unabated, we keep seeking it outside. Colour, odour, shapes, taste and sensation keep attracting us. Ephemeral in nature, all of this keeps deteriorating. And yet we ignore this truth, when evaluating these fleeting attractions.
By seeing good in others we feel happier, confident and loving. This virtue does wonders but we have yet to imbibe it. Most of the time we critically keep commenting on others' follies.
Without awareness we are not truly alive. Paying attention to detail is mindfulness. Patience and tolerance allows us to remain mindful. We haven't learnt to isolate ourselves and live in solitude. For taming and controlling our mind we need to regularly meditate. It is in meditation that we shall realise our soul.
We all desire inner motivation. This desire is the spark of motivation, but it is relentless determination and commitment that will equip to pursue our goals.
In order to know, we have to read; but to learn, we have to observe. Observing Bhaishree is the quickest path to achieving inner transformation.
આપણે સહુ આંતરિક પરિવર્તન ઇચ્છીએ છીએ. એવું પરિવર્તન કે જે રૂપાંતરિત કરી દે. વ્યક્તિ મૂળથી બદલાઈ જાય. આંતરિક પરિવર્તન કે જે અંતરના ઊંડાણમાંથી પ્રગટ થાય. આત્માનો સાક્ષાત્ અનુભવ થાય. અત્યાર સુધી દેહભાવે જીવતા હતા પણ હવે આત્મભાવે જીવવા લાગીએ. ઘેટાંનાં ટોળામાં રહેલા સિંહના બચ્ચાંને સમજાઈ ગયું કે હું ઘેટું નહીં પણ સિંહ છું. તેણે ગર્જના કરી અને ત્યાર બાદ સિંહ બની જીવવા લાગ્યો.
મેળવણ ઉમેરતાં દૂધ દહીં બની જાય, જે કેરી કાચી હતી, રંગ જેનો લીલો હતો અને સ્વાદમાં અતિશય ખાટી હતી પણ તે જ્યારે પાકી ગઈ, ત્યારે તેનો રંગ કેસરી થઈ ગયો અને સ્વાદમાં ખૂબ મીઠી બની ગઈ, એક નાનું બીજ હતું પણ સમય જતાં તે વટવૃક્ષ બની ગયું, એક નાનું બાળક જે કોઈનું સંતાન હતું તે આજે ખુદ એક વૃધ્ધ દાદાજી બની ગયો. આ બદલાવ એવો છે કે હવે તે ઇચ્છે તો પણ તેનું પહેલાંનું સ્વરૂપ ધારણ ન કરી શકે, કારણ તે સંપૂર્ણ બદલાઈ ગયું, રૂપાંતરિત થઈ ગયું. આને આપણે રૂપાંતરિત ને બદલે પર્યાયાંતરિત એમ ગણવું વધારે ઉચિત છે. કારણ જે બદલાયું, તે સમયના વહેણ સાથે હજુ બદલાતું રહેવાનું. અંતે સંયોગથી જેનું સર્જન છે તે સંયોગી દ્રવ્યો છૂટાં પડતાં તેનું વિસર્જન નિશ્ચિત છે જ. આપણે એવો બદલાવ ઈચ્છીએ છીએ, જે શાશ્વત હોય, આવ્યા બાદ સદાકાળ સુખને આપનારો હોય, તેને જ આપણે ખરા અર્થમાં રૂપાંતરિત થયાની માન્યતા આપીશું. આવા આંતરિક પરિવર્તનની ઊંડી વિચારણા કરતા પહેલાં આપણા ભૂતકાળ અને વર્તમાન જીવન વિશે વિચાર કરી લઈએ.
અનંતકાળથી જીવ જન્મમરણ કરી રહ્યો છે. અનંત દુઃખ તેણે ભોગવ્યું છે. નરક - નિગોદમાં તેણે અતિશય પીડા સહન કરી છે. એક પળમાં તે અનેકવાર મર્યો છે. ચીરાયો, કપાયો, કુટાયો, ઘાણીમાં પીલાયો, તેલમાં તળાયો, અગ્નિમાં શેકાયો, ગરમ પાણીમાં બફાયો, કતલખાને હણાયો, તેની ક્રૂર હત્યા અનંત વાર થઈ છે. કર્મ અનુસાર સૂક્ષ્મ-બાદર, સ્થાવર કે ત્રસ એકેંદ્રિય થી પંચેંદ્રિય જીવ તરીકે અલગ અલગ શરીરોમાં તે પૂરાયેલો રહ્યો અને અપાર વેદના તેણે ભોગવી છે. દુઃખભર્યું આશ્ચર્ય છે કે જે શરીર ધારણ કરવાથી આવું અરેરાટી ઊપજાવે એવું દુઃખ તેણે ભોગવ્યું તે દેહ સાથે હજુ પણ અત્યંત મોહભાવે તે જોડાયેલો છે. આ દેહ પાંજરું છે અને હું આત્મા તેમાં પૂરાયેલો છું એવું લેશ એને લાગતું નથી. કેવી દયાજનક પરિસ્થિતિ?
ઊંઘમાંથી જગાડી કોઈ પૂછે કે તું કોણ છે? તો આપણે તુરંત જવાબ આપીશું કે હું આત્મા છું, છતાં આપણે આત્માને બદલે દેહને જ કેન્દ્રમાં રાખીને જીવીએ છીએ. આપણી માન્યતાને અનુસરતું જીવન જીવવામાં સફળ નથી થયા. મોહ અને મિથ્યાત્વનું સામ્રાજ્ય અનાદિકાળનું છે. તેની પકડમાંથી જીવ છૂટી શકયો નથી. પૂર્વના જન્મો યાદ નથી, તે તાદ્રશ્ય દેખાતા નથી અને ન તો દ્રવ્ય બંધના સમયે જે કર્મના રજકણો આવીને આત્માને આવરી લે છે તે દેખાય છે. જો આ બન્ને જોઈ શકાત તો આપણું જીવન વલણ જુદું જ હોત. નથી દેખાતું એ ઉપાધિ છે પણ કર્મવિપાકનું ફળ તો આપણે પળે પળે વેદી રહ્યા છીએ. જાગૃત થવા માટે તે કંઈ ઓછું છે?
શું આપણે એક ક્રાંતિકારી પરિવર્તન લાવવા ઇચ્છીએ છીએ ખરાં? મૂળથી રૂપાંતરિત થઈ અંતરના પરમ સત્યને પામી તે સત્યમાં રહીને જીવન જીવવું છે? પૂર્વે બાંધેલાં કર્મોને સમભાવે ભોગવી લઈને મુક્ત થવું છે? હું કોણ છું? આટઆટલું દુઃખ હું શું કામ ભોગવી રહ્યો છું? હું ક્યાંથી આવ્યો અને હવે પછી ક્યાં જઈશ?
શું આવા પ્રશ્નો અંતરમાં થાય છે? શાંત ચિત્તે તે પ્રશ્નોના જવાબ મેળવવાની કોશિષ કરી છે?
આ બ્રહ્માંડમાં એક નાના ટપકાં જેટલું જ ભલે મારું અસ્તિત્વ હોય, પણ હું જાણું છું કે મારો આત્મા અપાર શક્તિઓનો સ્વામી છે, સૂર્ય, ચંદ્ર અને તારા કરતાં પણ વિશેષ એ તેજ પૂંજ છે. તેના જ્ઞાનમાં આખુંય બ્રહ્માંડ સમાઈ જાય છે. ધરબાયેલી તે શક્તિને માત્ર ઉજાગર કરવાની છે. તે જ્ઞાનશક્તિનો સદ્ઉપયોગ કરીને હું નવા કર્મોથી મારા આત્માને બચાવી લઇશ અને આ જ ભવે જીવનમુક્ત દશા પ્રાપ્ત કરી અખંડ સમાધિમાં સ્થિર થઈશ. દેહનો વિલય થાય, એટલે કે નવું શરીર ધારણ ન કરવું પડે અને હું અયોગી સિદ્ધસ્વરુપી અનંત જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રની રત્નત્રય અભેદતામાં શાશ્વત બની રહું એ જ સાચું રૂપાંતરિતપણું છે.
આ ભવે, હું શરીરમાં રહેવા છતાં આત્મામાં જીવીશ, અંતર જાગૃતિના જ્ઞાન પ્રકાશમાં મોહનીય કર્મને છેદતો રહીશ. હું આ મનોરથ કઈ રીતે પૂરો કરીશ?
પ્રત્યક્ષ સદગુરુને શોધી તેમનું શરણ સ્વીકારી, સમર્પિત થયો ત્યારથી જ આ પરિવર્તનની ધારા શરૂ થઈ ગઈ. પરમ પૂજ્ય ભાઈશ્રીએ બહુ પ્રેમથી મને સ્વીકાર્યો છે. તેમનું માર્ગદર્શન મળતાં મારું નિરર્થક જીવન અર્થપૂર્ણ બન્યું છે. તેમની કલ્યાણકારી આજ્ઞાઓને પાળી, પરમાર્થને સમજી હું હવે મારા વ્યવહારમાં ધર્મને સ્થાપીશ.
શરૂઆતમાં ઉમંગ અને ઉત્સાહ સાથે ગુરુ આજ્ઞા પાલન હું કરતો રહ્યો પણ તે જોશ અને જોમ ટકતા નથી. આરંભે શૂરા અને પછી પ્રમાદ, કંટાળો, સમયનો અભાવ જેવાં કારણો આવીને ઊભા રહી જાય. આવું શું કામ થતું હશે? શું તે અવરોધક તત્વોને દૂર કરી શકાય?
જે કાર્ય કરતાં આનંદ નથી મળતો તેને આપણે લાંબા સમય સુધી નથી કરી શકતા. પછી એવું લાગે કે જાણે સમય અને શક્તિ વ્યર્થ ખર્ચાઈ રહી છે. આપણું ઉપાદાન નબળું હોવાથી આપણે એકલા ધર્મની આરાધના નથી કરી શકતા, માટે કોઈ મિત્ર, સ્નેહી કે મુમુક્ષુ જો સાથે હોય તો એકબીજાને પ્રેરણા મળતી રહે. અંદરોઅંદર વિચારોનું આદાન પ્રદાન થાય, પદો જુદી રીતે ગવાય તો તેમાં રસ જળવાઈ રહે છે. એક જ પધ્ધતિએ રોજ એકની એક ક્રિયા મનને રસિક લાગતી નથી.
“કર વિચાર તો પામ”: માર્ગ સમજવાનો અને પામવાનો આ અફર નિયમ છે. વિચારમાં અદભૂત શક્તિ હોય છે. સમજણ ખીલતાં જ આચરણમાં યોગ્ય ફેરફાર શરૂ થઈ જાય છે. આ રોકડીયો વેપાર છે. તુરંત લાભ થાય છે. જ્યારે આપણે વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે ખરેખર આપણે ગુરુને અંતરમાં આવકારીએ છીએ. તેમની પ્રજ્ઞા આપણી મતિમાં કાર્યકારી થાય છે. જે વિચાર નથી કરતો તેને ધર્મના તાત્વિક રહસ્યો પ્રગટ થતા નથી. ભગવાનની વાણી સમજાય એનો અનેરો આનંદ છે. તે વાણી પ્રત્યેનો અહોભાવ થતાં વિપુલ નિર્જરા થાય છે. આવો દિવ્ય આનંદ અનુભવાતા જીવ પુરુષાર્થ કરવા માટે પ્રેરાય છે. શું આ ગતિશીલ જીવનમાં, વિચાર કરવા માટેનો આપણી પાસે સમય છે? તત્વને સમજવાની જિજ્ઞાસા છે કે પછી આપણી જ્ઞાન ચેતના સૂકાઈ ગઈ છે?
એકાગ્રતા એ ખૂબ જરૂરી છે. ધર્મ કરતા હોઈએ ત્યારે ચંચળ મન સંસારના ચકડોળે ચઢે છે અને ભટકતું રહે છે. વર્તમાનની ક્ષણમાં જે કાર્ય ચાલું છે તેમાં હાજર રહેવાને બદલે આપણું મન કારણ વગર આખા ગામમાં ફરવા જાય. નાહક સંસારની ઉપાધિઓનું પોટલું લઈ ફરતા રહીએ છીએ. અર્થ ઉપાર્જન માટે દોડાદોડી કરી થાકી જઇએ છીએ. માનસિક અને શારીરિક થાક હોય ત્યાં મન, શાંત અને સ્થિર ક્યાંથી રહેવાનું? ધીરજ કેળવીને ધીમી ગતિએ જીવન જીવશું તો મન વ્યવસ્થિત રીતે એકાગ્રતા સાધી શકશે.
સતદેવ, સતગુરુ અને સતધર્મ પ્રત્યેનું અવિચળ શ્રદ્ધાન એ પાયાનો જરૂરી ગુણ છે. શ્રધ્ધા જીવંત હોવી જોઇએ. સદગુરુની નિશ્રામાં અવશ્ય મારું શ્રેય થવાનું જ છે એવી પરિપૂર્ણ શ્રધ્ધા હોય તો જ આત્મવિશ્વાસ સાથે આપણે પુરુષાર્થ કરી શકીએ છીએ. ઘોર અંધારું ભલે હોય પણ ખાતરી છે કે અમુક કાળ પછી સૂર્ય દેવતા આ જગતને અજવાળશે જ. મારા મોહનાં પડળો દૂર થશે જ. જ્યાં શ્રધ્ધા છે ત્યાં ન દેખાતી વસ્તુઓ પણ દેખાય છે. આ શ્રધ્ધા તે અંધશ્રધ્ધા નથી પણ સમજણપૂર્વકની, ધ્યેય સુધી પહોંચાડી દે એવી ભક્તિસહિતની શ્રધ્ધા છે.
સાદગીભર્યું પવિત્ર જીવન જીવવું એ ધર્મ પામવા માટેની પૂર્વશરત છે. “ઇચ્છા નિરોધ તપ” એ જીવનના અંત સુધી આચરણ કરવા યોગ્ય અભ્યંતર તપ છે. કમનસીબે આ આધુનિક જગતની નૂતન વસ્તુઓ પ્રાપ્ત કરવાનો અભરખો એવો છે કે તે માટે આપણે સંપત્તિ ભેગી કરવામાં આખુંય આયખું બલિદાન કરી દઈએ છીએ. સાદગીભર્યાં નિર્મળ જીવન કરતાં લૌકિક મોટાઇ અને બાહ્ય ચમક દમક વધારે વહાલી લાગે છે. જરૂરિયાતને સંતોષી શકાય પણ લોભને કયાં થોભ છે? સંસારની સમસ્ત સંપત્તિ ચરણમાં હોય તોયે લોભી વ્યક્તિની નજર કંઇક બીજું મેળવવા ઇચ્છતી હોય છે. દાંભિક જીવન જીવતા આપણે ધર્મને સગવડીયો બનાવી દઈએ છીએ. નીતિમત્તા અને પ્રામાણિકતા ભૂલાઈ જાય છે. આવું જીવન જીવતો માનવી ગમે તેટલા સત્સંગ સાંભળે પણ એને બોધ પરિણમતો નથી.
અનુશાશન એ વિકાસ માટે મહત્વનો ગુણ છે. સમયને અનુસરતું સુંદર સાત્વિક સદાચારી જીવન એ ધર્મના માર્ગે ચાલતા સાધક માટે ખૂબ આવશ્યક છે. જે અગત્યનું છે, તેનો વિચાર કરી તમામ કાર્યો કરવાં. મનુષ્યભવની દરેક ક્ષણ અમૂલ્ય છે તેને લૌકિક કાર્યોમાં વેડફી ન નાંખવી. વિવેકથી વિચારીને બધું કરવું. શું આપણે આવું જીવન જીવી રહ્યા છીએ?
એરિસ્ટોટલ કહેતા કે “જે પોતાની જાતને ઓળખવાના પ્રયત્નોમાં જોડાય છે તેના અંતઃકરણમાં સત્યનો પ્રકાશ પથરાવા લાગે છે.” જેટલા વધુ ઊંડા જઈશું તેટલા અધિક આપણે આપણી જાતને, આપણી સ્વભાવ પ્રકૃતિઓને, ગુણ-દોષને, શક્તિઓ તેમજ નબળાઇઓને સમજતા થઈશું. શત્રુઓ બહાર નથી પણ આપણી અંદર છે. તે શત્રુઓને જીતવા એક રચનાત્મક આયોજન થશે. લૌકિક કાર્યોમાં જ્યારે આપણે નિષ્ફળ જઇએ છીએ ત્યારે ગંભીરતાપૂર્વક તેનું પૃથક્કરણ કરીએ છીએ પણ આધ્યાત્મિક પુરુષાર્થ કરતી વખતે શું ફળ આવ્યું તેનો વિચાર પણ કરતા નથી. શું મારા જીવનમાં પરિવર્તન આવ્યું? તટસ્થ રહી મે મારું મૂલ્યાંકન કર્યું છે?
જીવનને આધ્યાત્મિક બનાવવું હશે તો આપણે નિર્લેપ અને અસંગ રહેવાનો મહાવરો કેળવવો પડશે. હું મારું સંભાળીશ એવું સ્વાર્થી માનસ નથી પણ સ્વ-કેન્દ્રિત રહેવાની કૂંચી છે. પરપંચાયત, અન્યના જીવન વિષે જાણવાની ઉત્સુકતા, સલાહ સૂચનો દ્વારા હસ્તક્ષેપ કરતા રહેવાની ટેવ, અભિપ્રાયો આપવાની આદત, આમ બહારના જગતની ખોટી ફીકર કરવામાં, જીવન પૂરું થઈ જાય છે. બીજાનું સુધારવામાં જીવ પોતાનું બગાડી રહ્યો છે એ કેમ નથી સમજતો?
ગુણાત્મક જીવન એ જ સાચું વૈભવશાળી જીવન છે. ક્રોધને પ્રેમ અને ક્ષમાથી, માનને વિનમ્રતાથી, માયાને સરળતાથી અને લોભને સંતોષથી જીતી લેવા. દુર્ગુણોને ગુણો દ્વારા જીતી લઈ આપણે હારેલી બાજી જીતી શકીએ એમ છીએ. આત્મા સાધ્ય છે તો ગુણો એ સાધન છે. ત્યાગ, વૈરાગ્ય, ઉપશમ અને યથાર્થબોધ એ મૂળ પ્રાથમિક ગુણો છે. પાંચ ઇંદ્રિયોનું સંયમન તેમજ મનની સ્થિરતા એ લક્ષ્ય છે. ભાઈશ્રીને જોઇએ ત્યાં જ આપણને આનંદાશ્ચર્ય ઊપજે, આપણા નેત્રો ઠરે. ગુણોના તેઓ કોષ છે. કુનેહપૂર્વક તેઓ આ ગુણોનો ઉપયોગ કરતા હોય છે અને તેથી તેમનું તેમજ આપણું જીવન અતિ સુંદર બન્યું છે.
જાણીએ છીએ કે સાચો આનંદ આત્મામાં રહેલો છે. તે આનંદ પોતાનો છે, કોઈ પર-પદાર્થોના આધારે ટકેલો નથી. આવું જાણતાં છતાં નાદાન આપણે તેને બહારમાં જ શોધી રહ્યા છીએ. પુદગલના રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ એ જ આપણી એકાગ્રતાનો વિષય બનેલ છે. પડી જવું, સડી જવું એ એનો સ્વભાવ છે છતાં તેના આ લક્ષણની અવગણના કરીને આપણે નિત નવા પદાર્થો પર મોહિત થતાં રહીએ છીએ. શાંતિ, સમતા, આનંદ આ બધું તારી અંદર અઢળક પડયું છે, બસ અંદર જવાની વાર છે.
ગુણગ્રાહ્ય વૃત્તિ કેળવાય ત્યારે આપણે અન્યને જોઈને હરહંમેશ આનંદ અને પ્રેમની લાગણી અનુભવીએ છીએ. અપ્રતિમ એવો આ ગુણ ગુણોનો રાજા ગણાય કારણ તે દ્વારા અનેક ગુણો આપણા ચારિત્ર્યમાં સ્થપાય છે. પ્રશમમૂર્તિ શ્રી તીર્થંકર ભગવાન એ સર્વગુણસંપન્ન છે. અહોભાવથી જ્યારે આપણે તેમની વીતરાગતા પ્રત્યે કેન્દ્રિત થઈએ છીએ ત્યારે તેમના જેવાં થવાની શરુઆત થઈ જાય છે. સદગુરુ તેમજ સતશાસ્ત્ર પ્રત્યે પણ તેવી જ રીતે વારી જવાનું છે. જે સામે આવે તેના ગુણ જોતા થઈ જઇએ તો જીવન પ્રેમ અને આનંદથી ઉભરાવા લાગશે. અફસોસ કે અન્યના દોષ જોવાની કુટેવને કારણે જીવે પોતનું જ નખ્ખોદ વાળ્યું છે.
“જે આત્મામાં જાગેલો છે તે ખરેખર જીવંત છે.”
-જે બુજેન્ટલ.
આપણો ઉપયોગ એવો સતેજ હોય અને દ્રષ્ટિ એવી સૂક્ષ્મ કે કોઈ પણ કાર્ય કરીએ ત્યારે ક્યાંય ભૂલચૂક ન થાય. બધું યથાયોગ્ય રીતે પાર પડે. ધીરજ અને સહનશીલતા હોય ત્યાં અંતર જાગૃતિની જ્યોતિ વધુ પ્રજ્વલિત રહે છે. એકાંતમાં અસંગ થઈ ધ્યાન સાધના કરી મનને પવિત્ર અને સ્થિર કરવાનું છે. ધ્યાનની સાધના નિયમિત રીતે કરતા રહીશું તો તે ધન્ય દિવસ દૂર નથી કે સમ્યગદર્શનની પ્રાપ્તિ થાય.
અંતરની ઉદભવેલી ઇચ્છા એ સર્વ પ્રથમ કાર્ય કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે. ત્યાર બાદ દ્રઢ સંકલ્પ અને સમર્પણ ભાવ હોય તો થાક્યા વગર આપણે આપણા લક્ષ્ય તરફ આગળ વધી શકીએ છીએ.
જાણવા માટે વાંચવું જરૂરી છે પણ શીખવા માટે ઝીણવટભર્યું નિરીક્ષણ. ભક્તિ ભાવે ભાઈશ્રીનું નિરીક્ષણ કરતા રહેવું એ આંતરિક પરિવર્તન તેમજ રૂપાંતરિત થવાનો સહજ અને સુગમ માર્ગ છે.
Sign up for free weekly video satsangs, spiritual & humanitarian newsletters and updates
We respect your privacy and will not share your details with any third party.